Ghi nhanh

1.       Mấy hôm nay dư luận được dịp hỉ hả về chuyện cá nhân vừa được cho phép vay vốn từ nước ngoài. Đa phần tán thành vì cho rằng những việc liên quan thì trước nay người ta vẫn làm, chỉ khác là phải làm chui, nhiều rủi ro (nhất là khi xảy ra tranh chấp), còn nay thì được trực tiếp làm, hợp pháp làm. Nhà nước thì có thêm ngoại tệ để tăng dự trữ ngoại hối và “phát triển kinh tế” (sao người ta không nghĩ đến lúc ngoại tệ chảy ngược ra nhỉ, như trong cuộc khủng hoảng tài chính ở châu Á năm 1997?).

Cũng có một số người thì quan ngại với những rủi ro, chủ yếu là “tăng gánh nặng nợ quốc gia” (ơ hay, thế nào là “nợ quốc gia”?). Lại có người phản biện nỗi lo này bằng cách vạch ra rằng đây là nợ tự vay, tự trả, tự chịu trách nhiệm nên không thống kê vào nợ quốc gia. Đơn giản thế sao? Thế đến lúc người ta (ào ạt) phải thu xếp trả nợ và phải tìm mọi cách để có được ngoại tệ để trả nợ ra nước ngoài thì ai là người gánh chịu hậu quả cuối cùng? Không ai? Không phải nhà nước? Đúng là nhà nước, mà đúng hơn là NHNN vì chí ít ở Việt Nam thì “mọi con đường ngoại tệ đều dẫn đến NHNN”! Có lẽ người ta không đủ chiều sâu kiến thức để liên hệ đến cái gọi là “bộ ba bất khả thi” và hậu quả có liên quan của việc tự do hóa lưu chuyển vốn (trong trường hợp này ở Việt Nam là tự do hóa dòng vốn chảy ra nước ngoài) lên chính sách tỷ giá và lãi suất, để từ đó phải bớt hân hoan, ca ngợi sự “cởi trói” chính sách này trong khi NHNN vẫn phải đang vật lộn với bài toán tỷ giá và lãi suất ở Việt Nam hiện nay và cho nhiều năm sau.

Tờ VEF lại còn đi xa hơn khi nêu ra những rủi ro liên quan như người Việt Nam sẽ bị lừa khi vay nước ngoài. Thế liệu người ta có nên lo ngại, thương xót cho những nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán hay vàng ở Việt Nam không? Cùng một logic thế mà!

Riêng tớ thì chẳng có tí mảy may phản ứng với cái sự “cởi trói” này vì biết thừa rằng còn lâu cái viễn cảnh này mới thành hiện thực được. Chắc chắn việc vay mượn, chuyển tiền ra nước ngoài sẽ không dễ dàng như trên giấy tờ vì hầu như mọi quy định đều được “thòng” thêm mệnh đề “theo quy định của pháp luật” hoặc “theo quy định của Thủ tướng” hoặc “theo quy định của NHNN” hoặc “được phép” của những nơi/cái/người này v.v... Cái cơ chế này về bản chất vẫn sẽ là cơ chế “xin cho”, ad hoc, tùy tiện, tạo điều kiện cho tham nhũng và bất minh bạch có lợi cho một số người/nhóm nào đó có quyền lực hoặc có quan hệ, và gây khó cho những đối tượng khác. Ngoài ra, Chính phủ và NHNN đương nhiên (có lúc sẽ phải) biết đến rủi ro/nếm mùi cay đắng của việc tự do hóa lưu chuyển vốn như thế này trong khi trong tay chẳng có mấy công cụ và khả năng kiểm soát tình hình. Với thực tế như thế thì thượng sách vẫn là nói một đằng làm một nẻo, cho phép trên giấy tờ còn thực tế thì tùy xét! Tóm lại mọi việc vẫn sẽ như cũ.

2. Mấy hôm trước tớ vừa “độc mồm” nhắc đến chuyện các đồng chí chuyên gia phản đối phá giá VND thì cứ xui Chính phủ dùng các công cụ trợ giá, trợ cấp để kích thích xuất khẩu thủy sản. Thì mấy hôm nay dư luận lại được hâm nóng với cái tin Mỹ trừng phạt các nhà xuất khẩu cá (gì nhỉ?) của Việt Nam. Vẫn như thường lệ, hết người này đến hội nọ, tổ chức kia lên tiếng phản đối quyết định “bất công” này của Mỹ. Chẳng có mấy người nghĩ sâu xa hơn một chút tại sao lại có những cái loại quyết định “bất công” thế này đối với Việt Nam và khả năng kiện thắng Mỹ là hầu như không có. Cũng chẳng có ai để ý đến chi tiết (đăng trên báo Việt Nam hẳn hoi nhé) là có bao nhiêu doanh nghiệp Mỹ và/hoặc sản lượng cá nuôi ở Mỹ đã ra đi vì những nhà xuất khẩu Việt Nam (tớ quên mất con số cụ thể rồi). Trước đây tớ có viết một bài về chuyện này, dẫn lại mấy cái ví dụ bao nhiêu doanh nghiệp may mặc ở Mỹ đã phải đóng cửa nhường thị trường cho hàng may mặc của Việt Nam và các nước tương tự, để rồi nhiều người Mỹ thất nghiệp. Nếu kêu gọi Mỹ thông cảm, thương xót, nhân quyền hơn khi xem xét đến Việt Nam thì ai sẽ là người thương xót, thông cảm cho các doanh nghiệp, công dân Mỹ mất việc vì những trò thương mại gian lận này? Dám làm thì dám chịu thôi, đừng kêu ai. Và cũng mong là qua những ví dụ này để những người hoạch định chính sách biết phải làm gì cho đúng.