http://www.doanhnhansaigon.vn/online/dien-dan-doanh-nhan/thoi-su/2014/06/1082245/dieu-chinh-ty-gia-co-gay-bat-on-vi-mo/
-----------------------------------
Sau khi Ngân hàng
Nhà nước (NHNN) điều chỉnh tỷ giá ngày 19/6 với lý do là để hỗ trợ xuất khẩu,
có một số người đã lo ngại rằng việc điều chỉnh này sẽ tác động tiêu cực lên ổn
định vĩ mô. Chẳng hạn, theo tác giả Hồ Quốc Tuấn trên TBKTSG Online ngày 26/6,
giữa chính sách ổn định vĩ mô (và duy trì niềm tin vào VND) và chính sách điều
chỉnh tỷ giá (phá giá) để hỗ trợ xuất khẩu vốn tồn tại mâu thuẫn ở mức độ nhất
định.
Lý do đằng sau quan hệ mâu thuẫn này là do, theo ông Tuấn,
“...khi phá giá và mở đường cho nới lỏng
tiền tệ hơn nữa, sẽ tạo nguy cơ lạm phát và khiến cầu mua USD tăng lên. Một sự
mất ổn định trong giá cả tiêu dùng và giá VND có thể dẫn đến kỳ vọng lạm phát sẽ
tăng càng cao và VND sẽ càng mất giá. Nếu rủi ro càng cao, kỳ vọng về phá giá
và lạm phát sẽ càng lớn, tạo thành một vòng xoáy liên tục. Như vậy, có sự mâu
thuẫn ở một mức độ nào đó giữa việc muốn giữ ổn định vĩ mô và việc phá giá đồng
tiền (ở một qui mô lớn) để cải thiện sức cạnh tranh. NHNN không thể lựa chọn cả
hai”.
Trên thực tế, phá giá chỉ gây ra/làm tăng áp lực lạm phát
khi đi kèm với phá giá là một chính sách tiền tệ nới lỏng quá mức bình thường.
Nếu song hành với phá giá mà NHNN thu hút lượng VND thặng dư phát sinh do phá
giá về kho quỹ của mình thì áp lực lạm phát không hề tăng lên so với trước khi
phá giá.
Để dễ hiểu, hãy xem ví dụ sau. Kế hoạch tăng cung tiền của
NHNN trong năm 2014, trước khi phá giá, là 100 đơn vị (để tương ứng với mục
tiêu lạm phát là 5%/năm, tăng trưởng tín dụng là 10%), và giả sử là NHNN đã sử
dụng hết hạn mức cung tiền này vào quý 1. Nhận thấy VND đã bị lên giá thực so với
USD ảnh hưởng xấu đến xuất khẩu, NHNN quyết định phá giá VND thêm 1 điểm phần
trăm. Để phá giá VND 1 điểm phần trăm, NHNN cần phải và sẵn sàng mua USD từ hệ
thống ngân hàng với tỷ giá 21.246 VND/USD, tăng 1% từ mức trước đây là 21.036
cho đến lúc các ngân hàng thương mại không còn nhu cầu bán USD cho NHNN tại mức
giá này nữa. Tương ứng với việc mua USD này của NHNN là một lượng VND được tung
ra lưu thông, giả sử là tương đương với 10 đơn vị nữa, qua hệ thống ngân hàng
thương mại, làm tăng cung tiền lên thêm 110 đơn vị, tức là vượt hạn mức 100 đơn
vị (đã sử dụng hết), và do đó tăng áp lực lạm phát, có thể đẩy lạm phát vượt
trên mức mục tiêu 5% cho cả năm 2014.
Với sự kiên quyết khống chế lạm phát ở mức bằng hoặc thấp
hơn 5%, NHNN phải và sẽ tung tín phiếu ngân hàng hoặc dùng công cụ dự trữ bắt
buộc để hút 10 đơn vị VND thặng dư do phá giá về kho quỹ của NHNN. Nếu muốn làm
và làm được như thế thì hoàn toàn có thể khẳng định rằng phá giá (kể cả ở quy mô lớn như ông Tuấn nói) không nhất thiết gây ra lạm phát, không nhất thiết phải đi kèm với
chính sách tiền tệ nới lỏng. Nói cách khác, không nhất thiết đúng như ông
Tuấn lập luận, NHNN vẫn có thể đồng thời
lựa chọn và đạt được cả hai mục tiêu (phá giá để hỗ trợ xuất khẩu và ổn định
vĩ mô)!
Sẽ có người phản biện rằng phá giá mà phải thắt chặt
chính sách tiền tệ thì sẽ gây ra tác dụng ngược là làm giảm tăng trưởng, chính
là mục đích để phá giá (thông qua hỗ trợ xuất khẩu). Nhưng lưu ý từ ví dụ trên,
chính sách tiền tệ thực ra vẫn được nới lỏng thêm 100 đơn vị như kế hoạch ban đầu
của NHNN, chứ không bị thắt chặt lại chỉ còn, ví dụ, 50 đơn vị cho cả năm 2014,
sau khi phá giá. Nói cách khác, nền kinh tế vẫn có đủ tín dụng, đủ thanh khoản
để vận động và tăng trưởng như kế hoạch (giả sử kế hoạch này là đúng đắn theo
tính toán của NHNN).
Tất nhiên, khi phá giá ở quy mô lớn như lo ngại của ông
Tuấn thì cũng có thể gây ra một sự hoảng loạn nào đó trong dân chúng và giới đầu
tư. Nhưng trước tiên, không ai bắt ép NHNN (nếu họ không muốn) phải tiến hành
phá giá ở mức độ lớn và đột ngột cả! Và NHNN cũng không nên, không dại gì để bị
dồn vào thế phải phá giá ở mức lớn đến độ gây ra hoảng loạn như vậy. Thay vào
đó, tại sao NHNN lại không (chủ động) phá giá từng nấc ở nhiều thời điểm khác
nhau?
Ngược lại, chính vì quan niệm phiến diện là phá giá sẽ
làm tăng lạm phát, tăng kỳ vọng lạm phát, gây bất ổn vĩ mô đã làm cho NHNN cố gắng
neo tỷ giá ở mức “ổn định” nhất có thể, với niềm tin rằng làm thế sẽ làm tăng
lòng tin của dân chúng và nhà đầu tư vào VND (trong khi cung tiền tiếp tục được
mở rộng để kích thích tăng trưởng gây ra áp lực lạm phát lớn). Nhưng ngay như
ông Tuấn cũng nhận định trong bài của mình rằng nếu tỷ giá bị neo quá lâu thì sẽ
dẫn đến nguy cơ phải thực hiện một đợt điều chỉnh tỷ giá mạnh. Như thế có nghĩa
là việc neo tỷ giá để đạt được sự ổn định tạm thời về tỷ giá, về lòng tin,
không phải là giải pháp cơ bản và bền vững cho chính sách tỷ giá. Thay vào đó, cái
cần có là một chính sách quản lý tỷ giá linh hoạt sao cho tỷ giá luôn phản ánh
sát thực nhất có thể quan hệ cung cầu USD và đồng thời chênh lệch lạm phát giữa Mỹ và Việt Nam. Khi đã thiết lập
được một sự linh hoạt như vậy rồi thì phá giá nếu có chỉ là những bước điều chỉnh
nhỏ, không gây xáo trộn lớn trong xã hội (vì xã hội nhận thức rõ và thông cảm
được tại sao NHNN phải “điều chỉnh” tỷ giá như vậy), và càng không có lý do gì
để nói hoặc e ngại rằng phá giá sẽ làm bất ổn vĩ mô và mất lòng tin vào VND cả!
Tiện đây, xin bàn thêm về luận điểm của ông Tuấn rằng ông
“...không ủng hộ một đợt phá giá mạnh VND
để cải thiện sức cạnh tranh ngay lúc này. Đơn giản là vì ta phá giá được thì nước
người ta cũng phá giá được, huống chi kiểu cạnh tranh như thế này sẽ chỉ khiến
cho người ta càng có bằng chứng nói rằng chúng ta “trợ giá” cho nhiều loại đầu
vào của nền kinh tế (gần đây nhất là chuyện giá nhiên liệu)”.
Như trên đã nói, nếu NHNN linh hoạt hơn với chính sách tỷ
giá của mình thì NHNN đã không việc gì phải tiến hành “một đợt phá giá mạnh” vì đã và sẽ phá giá nhiều đợt, mỗi
đợt phá giá một chút. Và để cải thiện sức cạnh tranh thì phá giá dù chỉ vài điểm
phần trăm cũng đã là quý rồi vì như thế cũng đã làm lợi cho xuất khẩu, chứ
không cần phải ở mức ví dụ như 10 điểm phần trăm (không biết đây có phải là mức
ông Tuấn coi là mạnh hay không).
Và chắc chắn rằng khi VND đã lên giá thực (ở mức lớn) so
với USD thì Việt Nam hoàn toàn có quyền và có cơ sở hợp lý để tiến hành phá giá
(kể cả phá giá mạnh) mà không phải e ngại bất kỳ “nước người ta” nào dị nghị cả.
Và nếu người ta bắt trước phá giá theo thì âu cũng là việc bình thường, giống
như việc 2 đối thủ tìm mọi cách hạ giá thành để tăng tính cạnh tranh của sản phẩm.
Có điều cần lưu ý là không phải nước người ta nào cũng (luôn) có thể bắt trước
phá giá theo được, vì nhiều lý do.