Đầu tháng 12 năm 2016, khởi hành một chuyến đi dài hơn 3 tuần lần lượt đến Cộng hòa Séc, Áo và Đức. Đích đến không phải là ngẫu nhiên lựa chọn. Bạn bè, người thân, vài người đang sống ở những nước này.
Trên đường bay
quá cảnh từ Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ đến Praha, thủ đô Cộng hòa Séc, ngồi cạnh một
chàng sinh viên Séc. Sau khi biết mình là người Việt, chàng trai chia sẻ rằng
người Việt ở Séc rất nhiều, cần mẫn làm những công việc mà người Séc lười không
muốn làm như mở hàng ăn, quầy thực phẩm và tạp hóa hay làm móng tay v.v... Máy
bay hạ cánh, làm xong thủ tục
hải quan, bước ra ngoài sảnh đợi taxi, lập tức được đón chào bởi tiết trời đông
lạnh buốt, cắt da cắt thịt. Bên đường, những hàng cây trụi lá, thảm cỏ úa vàng
được ướp một lớp băng giá mỏng trắng toát. Mới 3, 4 giờ chiều mà trời đã xẩm tối,
trên đường không mấy bóng người, chỉ lác đác một vài chiếc xe chạy trên đường.
Dọc đường loanh
quanh đi tìm hàng đổi tiền, quả là thấy khá nhiều quầy tạp hóa, hàng ăn, và tiệm
làm móng với những khuôn mặt châu Á mà dường như là người Việt. Vào đại một cửa
hàng tạp hóa bên đường, hỏi mua một chai nước lọc bằng tiếng Anh với cô nhân
viên bán hàng da vàng tóc đen đang bắc thang xếp đồ lên giá, được cô trả lời một
cái giá cũng bằng tiếng Anh, mà sau này mới biết là đắt gấp 4 lần giá mua trong
siêu thị.
Sau hai hôm đi
“tua” trong và ngoài Praha, anh bạn cùng lớp phổ thông đã ngót nghét hai chục
năm không gặp tay bắt mặt mừng đến đón về nơi làm việc của mình là văn phòng dịch
vụ tài chính và tư vấn tại chợ Sapa. Nơi này, theo anh bạn, vốn là một nhà máy
chế biến thịt của Séc nhưng bị phá sản sau “Cách mạng nhung”, được người Việt
mua lại, tổ chức thành một cái chợ khá lớn, lấy tên là chợ Sapa. Bầu không khí
nơi đây là một góc thu nhỏ của Việt Nam, với người Việt khắp nơi, cặm cụi bán hàng, bốc dỡ
đồ, í ới gọi nhau. Lác đác đây đó một
vài “ông Tây”, người thì xì xụp bên bát phở trong quán bên này đường, người thì
đẩy xe mua hàng trong siêu thị ở bên kia đường, tạo ra một liên tưởng như họ
đang đi du lịch trên đất Việt Nam. Cửa hàng cửa hiệu toàn tiếng Việt. Văng vẳng
đây đó những giai điệu nhạc “vàng”, nhạc “đỏ” và tiếng nói của MC trên các
chương trình truyền hình VTV phát ra từ các quán cắt tóc, gội đầu và quán ăn.
Giờ ăn trưa, vợ
chồng anh bạn đãi phở Hà Nội, khá ngon, có lẽ vì lâu lâu mới được ăn bát phở tử
tế, đúng vị. Có chuyện đáng nhớ hơn là cảnh một phụ nữ trung niên xách một mẹt
bánh rán vào quán rao bán. Mới thấy thêm rằng người Việt không nề hà bất cứ
công việc gì, nhặt nhạnh từng đồng bạc lẻ trên đất người.
Anh bạn kể rằng
đôi khi ở chợ Sapa cũng bị cảnh sát Séc bố ráp, nội bất xuất, ngoại bất nhập để
kiểm tra các việc trốn thuế của các chủ hàng người Việt trong chợ. Người Việt
làm ăn nhỏ, thường chỉ có lãi nhờ trốn thuế, khai thấp thuế nên cũng không thể
tránh khỏi là đối tượng nghi vấn của cảnh sát Séc.
Tạm biệt Praha,
theo xe của một người anh thân thiết cũng đã hai chục năm không gặp đến nơi anh
ở Brno, một thành phố nhỏ của Séc cách Praha 200 km về phía Đông Nam. Anh có lẽ
cũng là một trong những trường hợp điển hình của người Việt bươn trải và trụ lại
được ở Séc nói riêng và Đông Âu nói chung sau nhiều biến cố xảy ra với bản thân
và gia đình. Đặt chân đến Séc ban đầu bằng visa du lịch, tìm cách ở lại, khởi
nghiệp bằng nhiều công việc ở nhiều địa phương như bán quần áo, mở hàng ăn, và
cuối cùng trụ lại với một vài cửa hàng thực phẩm và tạp hóa nhỏ. Dù không tham
gia một khóa học tiếng nào nhưng anh cũng nỗ lực tìm nhiều cách và nhiều cơ hội
để học tiếng Séc, một thứ tiếng mà theo nhiều người còn khó về phát âm và phức
tạp về ngữ pháp hơn cả những thứ tiếng khó như Nga và Pháp, để rồi cũng đủ vốn
liếng ngôn ngữ mà làm ăn và xin được quốc tịch Séc.
Vợ anh bụng mang
dạ chửa sang Séc qua một đường dây đưa người lậu qua Nga, bị tắc lại ở một nơi nào
đó ngoài biên giới Séc, trễ đến gần 2 ngày so với ngày hẹn làm anh kiên nhẫn ngồi
đợi ở điểm tập kết mà gần như phát điên, chút nữa thì rút súng gí vào đầu người
liên lạc chỉ để bắt hắn khai thật rằng vợ anh đã chết hay vẫn còn sống sót. Dồn
nén đến nỗi khi đã gặp và trên đường chở vợ về nơi ở, anh phải dừng ô tô lại giữa
đường, ngồi ôm vợ và cả 2 cùng khóc nghẹn ngào vì đã vượt qua hiểm nguy để vợ
chồng đoàn tụ.
Hai đứa con anh
sinh ra trên đất Séc, mang quốc tịch Séc, được học hành đầy đủ, tuy nói tiếng
Việt không được sõi, cũng giống như bao đứa trẻ con người Việt trên đất
khách khác. Có lúc trong những bữa
ăn có người Séc, chúng tỏ vẻ xấu hổ vì anh nói tiếng Séc không chuẩn. Anh buộc
phải nói lại với chúng rằng thứ tiếng Séc không chuẩn đó của bố chúng đã nuôi
chúng ăn học nên người. Bọn trẻ biết lỗi, nói vớt vát rằng tiếng Séc của bố
chúng vẫn là tốt nhất trong số những người Việt chúng biết. Quả thật, có không
ít người như bạn làm ăn của anh đã lưu lạc qua nhiều nước, từ Slovakia, qua Đức,
vào trại tị nạn ở đó rồi lại “bật” về Séc, trải qua hơn hai chục năm làm ăn xứ
người mà hầu như không nói được thứ tiếng nào, chưa kể đến thứ tiếng phổ thông
hơn là tiếng Anh. Cũng chính vì lý do này mà có nhiều người Việt mở các công ty
và sống khỏe nhờ làm dịch vụ từ phiên dịch, tư vấn thủ tục, giấy tờ cho người
Việt.Sau mấy ngày ở Áo không có nhiều chuyện đáng nói vì không gặp người Việt, điểm đặt chân kế tiếp là Hamburg, một thành phố cảng sầm uất phía Bắc của Đức, được một anh bạn hồi học phổ thông của vợ đón tiếp chu đáo, nhiệt tình. Anh bạn này là chủ của một vài tiệm ăn bán đồ châu Á khá thành công nên cuộc sống rất dễ chịu. Anh chở đi chơi một vòng quanh Hamburg, qua Berlin rồi đi Posdam, thăm một anh bạn khác cũng là chủ một tiệm ăn châu Á rất đắt khách, với lợi nhuận “khủng”, tương đương hàng chục tỉ đồng một năm. Anh bạn sống ở Hamburg nói vui rằng sushi là món ăn của người Việt vì hầu như quán nào của người Việt cũng bán sushi do người Việt làm, trong khi quán Nhật khá hiếm hoi ở đất Đức.
Tuy vậy, cả hai anh bạn đều chia sẻ rằng có đến hơn phân nửa người Việt ở Đức rất vất vả, cực nhọc để kiếm ăn, làm từ nghề giúp việc đến chạy bàn, sang đây nhờ kết hôn giả, con cái bỏ bê, không thể chăm sóc được. Bản thân các anh bạn này cũng đã từng trải qua nhiều nghề kể từ khi Đức thống nhất, như buôn thuốc lá lậu, quần áo, và cuối cùng mới trụ lại và thành công với nghề nhà hàng. Nghe kể lại cảnh người Việt ăn mặc như phi công, với chân phải lót giấy báo, quấn nilon rồi đi ủng lông, cả ngày đứng bán thuốc lá lậu trên giải phân cách giữa hai làn đường giữa trời đông băng giá mà rùng mình vì sức chịu đựng của con người.
Tiếp tục hành
trình xuống Dresden thăm một anh bạn khác đã không gặp lại kể từ khi tốt nghiệp
cấp 3. Anh bạn này “cắm chốt” ở Dresden đã gần 3 chục năm, bắt đầu từ trường học
nghề, đương đầu với biến cố thống nhất nước Đức bằng nghề bán thuốc lá lậu, lấy
vợ rồi làm việc cho hãng, nhưng cuối cùng cũng trụ lại và khấm khá nhờ mở quán
sushi. Anh tâm sự rất thật lòng rằng tuy đã ở Đức lâu, mang quốc tịch Đức nhưng
cuộc sống của anh khá buồn tẻ, quanh năm suốt tháng không dứt ra được với công
việc ở quán nên bạn người Đức có mấy người thì cũng rơi rụng dần vì không có điểm
chung. Nhưng anh rất tự hào vì cô con gái xinh đẹp, học giỏi, tốt nghiệp Thạc
sĩ loại xuất sắc nên được cấp học bổng nghiên cứu bậc Tiến sĩ nghiên cứu về pin
điện thoại di động, ngoài tiếng Đức, tiếng Anh cũng làu làu.
Mừng cho bạn và
cũng mong cho người Việt thế hệ thứ hai có được nhiều người thành công không chỉ
về tài chính mà còn về học vấn và hòa nhập tốt với xã hội bản địa như con gái
anh.
No comments:
Post a Comment