|
http://www.thesaigontimes.vn/266336/Xu-ly-tinh-trang-ne-thue-cua-cac-cong-ty-da-quoc-gia.html
|
Từ nhiều năm nay các cơ
quan chức năng ở Việt Nam vẫn loay hoay tìm cách thu “đủ” thuế từ các công ty
đa quốc gia, nhất là các công ty cung cấp các dịch vụ số xuyên biên giới trong
các lĩnh vực quảng cáo trực tuyến, thương mại điện tử, chia sẻ, đặt chỗ như
Facebook, Google, Amazon, Airbnb, Grab, Uber, Agoda hay Traveloka...
Ngoài Việt Nam, việc các
công ty đa quốc gia chỉ trả thuế ở một mức mang tính tượng trưng không tương
xứng với quy mô hoạt động và lợi nhuận cao của chúng ở nước sở tại đã trở thành
một vấn nạn mang tính toàn cầu, làm đau đầu cơ quan thuế vụ ở nhiều nước trong
việc tìm ra một giải pháp “tâm phục khẩu phục” để thu được nhiều thuế hơn từ
những “ông lớn” này.
Gần đây, một số nước
phát triển như Anh, Úc, Israel, Pháp, Đức, Áo và các nước đang phát triển như
Ấn Độ, Indonesia, Thái Lan đã và đang đi đến một số giải pháp đặc thù, có thể
là một tham khảo tốt cho Việt Nam.
Cách “né” thuế
Lấy trường hợp của
Google làm ví dụ. Đây là một công ty của Mỹ, thành lập và có trụ sở ở Mỹ. Năm
2014, họ nộp 3,3 tỉ đô la Mỹ tiền thuế, chiếm khoảng 20% của lợi nhuận 17 tỉ đô
la (với doanh thu 66 tỉ đô la) năm đó. Mức này thấp hơn nhiều so với mức thuế
doanh nghiệp 35% ở Mỹ. Để làm được điều này, Google đã dùng các “chiêu” như nắm
giữ, phân bổ phần lớn giá trị các tài sản sở hữu trí tuệ (được phát triển ở Mỹ)
cho mảng kinh doanh ngoài Mỹ (đăng ký ở “thiên đường thuế” Bermuda) nhằm hợp
pháp nhận các khoản phí bản quyền, thay vì chuyển về Mỹ - vốn sẽ làm tăng lợi
nhuận tạo ra trên đất Mỹ và dẫn đến phải trả nhiều thuế hơn.
|
|
Ở khu vực châu Á - Thái
Bình Dương, Google đặt trụ sở khu vực ở Singapore, nơi thuế doanh nghiệp là
17%, thuộc vào hàng thấp không chỉ trong khu vực mà còn trên thế giới. Google
hạch toán doanh thu quảng cáo thu được từ nước khác, ví dụ Indonesia, vào pháp
nhân của họ ở Singapore. Điều này đã dẫn đến cáo buộc của Indonesia, nơi mức
thuế doanh nghiệp là 25%, rằng Google không trả đủ thuế trong suốt năm năm qua,
dù Google biện hộ rằng pháp nhân của họ ở Indonesia không quản lý doanh thu
quảng cáo.
Đa dạng phản ứng
Indonesia phản ứng bằng
cách tiến hành khám xét văn phòng Google ở thủ đô Jakarta để thu thập dữ liệu
về doanh thu quảng cáo của Google ở Indonesia. Hồi tháng 6 năm nay, Indonesia
đã đạt được thỏa thuận với Google bằng một khoản tiền thuế nộp bổ sung không
được công bố, nhưng được cho rằng thấp hơn mức 5.000 tỉ rupiah (khoảng 8.400 tỉ
đồng) mà cơ quan thuế vụ nước này đòi Google phải trả bổ sung chỉ riêng cho năm
2015. Thỏa thuận này mở đường cho Indonesia yêu cầu Google và những công ty
tương tự phải phân bổ một phần lớn hơn doanh thu và lợi nhuận của mình cho pháp
nhân của họ ở Indonesia.
Ở Úc, luật chống tránh
thuế quy định các công ty đa quốc gia với doanh thu toàn cầu hơn 1 tỉ đô la Mỹ
và doanh thu ở Úc hơn 25 triệu đô la Mỹ phải chịu thuế suất 40% cho lợi nhuận,
cao hơn mức thuế doanh nghiệp 30%.
Các nước khác lại chọn
giải pháp đánh thuế trực tiếp lên các giao dịch tài chính. Hồi tháng 7 năm nay,
Ấn Độ đánh thuế hàng hóa và dịch vụ thống nhất toàn quốc cho hàng ngàn sản phẩm
từ dịch vụ gọi xe qua mạng đến thương mại điện tử. Tương tự, Thái Lan đang đề
xuất đánh thuế tối đa 15% lên các giao dịch trực tuyến và phí quảng cáo trên
các mạng xã hội như Facebook, Google, Line và các phần mềm ứng dụng gọi xe như
Uber và Grab.
Các nước thuộc khối OECD
(Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế) đã đưa ra các đề xuất để tính toán và
thực thi các loại thuế đánh lên các dịch vụ điện tử của các công ty công nghệ
số, kể cả trong trường hợp chúng không có pháp nhân đại diện ở nước sở tại. Còn
trong khối Cộng đồng chung châu Âu (EU), một số thành viên chủ chốt đã ủng hộ
mạnh mẽ giải pháp đánh thuế trên doanh thu chứ không phải là lợi nhuận tạo ra
từ các hoạt động của các công ty này ở nước sở tại (với thuế suất mà Pháp đề
nghị là từ 2-5%).
Và ở Việt Nam...
Tại Việt Nam, tình hình
thu thuế các công ty đa quốc gia cung cấp dịch vụ số đang có những tín hiệu
trái chiều. Một mặt, theo giải trình của Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng
trước Quốc hội hồi tháng 11 vừa rồi, thì “kinh doanh điện tử trên Google cũng
đã thực hiện kê khai nhưng chưa thu được”. Mặt khác, ông Dũng cho biết Uber và
Grab đã tự giác kê khai, nộp thuế; Tổng cục Thuế cũng đã tiến hành thanh tra,
kiểm tra, trên cơ sở đó tăng thu của Uber và Grab lần lượt là 67 tỉ và 3 tỉ
đồng(1).
Như là một phần của gói
giải pháp nhằm thu được nhiều thuế hơn từ những công ty này, Bộ Tài chính đề
xuất Ngân hàng Nhà nước yêu cầu việc thanh toán cho các dịch vụ quảng cáo trực
tuyến được tiến hành thông qua Công ty cổ phần Thanh toán quốc gia (Napas).
Đồng thời, bộ này cũng đề xuất các nhà cung cấp dịch vụ viễn thông, Internet
phải mở văn phòng đại diện tại Việt Nam và khai báo nộp thuế nhà thầu.
Tuy vậy, những giải pháp
trên đã và sẽ vấp phải những trở ngại pháp lý. Chẳng hạn, giải pháp thực hiện
thanh toán qua Napas có thể là hữu hiệu nhưng có người đã chỉ ra rằng vì Google
hay Facebook chưa thành lập pháp nhân ở Việt Nam thì khó thuyết phục được họ
thực hiện thanh toán qua Napas.
Còn với giải pháp buộc
các công ty này mở văn phòng đại diện và khai báo nộp thuế nhà thầu thì cần lưu
ý rằng trong những hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, chẳng hạn như TPP
(nay được đổi thành CPTPP và đang đợi phê chuẩn) có điều khoản quy định rằng
một nước thành viên TPP không được yêu cầu nhà cung cấp dịch vụ của một nước
thành viên khác phải thiết lập hoặc duy trì văn phòng đại diện hay bất kỳ hình
thức doanh nghiệp nào, hoặc phải sinh sống, trên lãnh thổ của thành viên đó như
một điều kiện để cung cấp dịch vụ xuyên biên giới.
Như vậy, với quy định
này, Việt Nam chắc không thể buộc pháp nhân đại diện cho, ví dụ như Google ở
Singapore, phải mở văn phòng đại diện hoặc lập pháp nhân khác ở Việt Nam như là
một điều kiện để được cung cấp các dịch vụ số tại Việt Nam. Và cũng cần lưu ý
thêm rằng nhiều nước vẫn đang (muốn) đánh thuế lên các công ty đa quốc gia này
kể cả chúng không có pháp nhân đại diện ở nước sở tại, như đã nói ở trên.
Do đó, ngoài những giải
pháp mà một số nước đã thực hiện nêu ở trên mà Việt Nam có thể tham khảo, một
giải pháp khác Việt Nam có thể thực thi được là phối hợp song phương và đa
phương với các quốc gia khác thực hiện các dự án chống chuyển lợi nhuận và làm
xói mòn cơ sở thuế mà OECD và các nước thuộc nhóm G20 đang thực hiện, có sự
tham gia của những nước trong khu vực như Singapore.
Theo đó, các công ty đa
quốc gia sẽ phải chuẩn bị một báo cáo gồm các số liệu chủ chốt (doanh thu, lợi
nhuận trước thuế, thuế đã trả và số lượng nhân viên) cho tất cả các nước tham
gia mà chúng có hoạt động tạo doanh thu. Bản báo cáo này sẽ được cơ quan thuế
vụ ở mỗi nước xem xét, đánh giá xem liệu họ đã thu được đủ thuế hay chưa, liệu
có tình huống công ty tạo ra nhiều doanh thu và tuyển dụng nhiều nhân viên ở Ấn
Độ nhưng lại nộp phần lớn thuế ở Hồng Kông/Singapore hay không?
Những sự phối hợp quốc
tế như thế này sẽ buộc các công ty đa quốc gia phải tái cơ cấu lại hoạt động và
phân bổ doanh thu và lợi nhuận tại các quốc gia khác nhau, trong đó có Việt
Nam, nhằm phản ánh chính xác hơn tương quan giữa doanh thu và lợi nhuận của
chúng tại các nước này.n
(1) http://vietbao.vn/Kinh-te/Bo-truong-Tai-chinh-noi-kho-thu-duoc-thue-Facebook-Google/62109117/87/
No comments:
Post a Comment