Hai ba năm trở lại đây các động thái điều hành lãi suất
USD của Fed được thế giới, trong đó có Việt Nam theo dõi chặt chẽ, bởi các động
thái này thường gây những biến động lên tỉ giá các đồng nội tệ của mình. Lãi suất
USD tác động lên tỉ giá các đồng nội tệ, nói đơn giản, là bởi khi lãi suất USD
tăng sẽ có xu hướng làm tăng dòng vốn chảy từ các thị trường khác ngoài Mỹ về Mỹ
để hưởng lãi suất cao hơn, dẫn đến áp lực gia tăng lên tỉ giá các đồng nội tệ.
Tuy vậy, những lần nâng lãi suất của Fed trong năm 2017
(tháng 3, 6, và 12) dường như không gây ra tác động đáng kể lên tỉ giá tiền đồng,
không như kỳ vọng từ lý thuyết. Như được thể hiện ở Biểu 1 mô tả diễn biến tỉ
giá tiền đồng dưới đây, tỉ giá tiền đồng khá ổn định, chỉ dao động trong biên độ
hẹp trong suốt cả năm. Kể cả vào những thời điểm Fed nâng lãi suất USD, tỉ giá
tiền đồng cũng chỉ dao động mạnh (nếu có) trong một thời gian rất ngắn, tính bằng
ngày rồi lại nhanh chóng quay trở về mức cân bằng trên 22.700 một chút.
Các yếu tố nâng đỡ
tỉ giá tiền đồng
Cần lưu ý rằng tác động của việc nâng lãi suất USD lên tỉ
giá nội tệ theo lý thuyết nói ở phần đầu chỉ đúng khi các điều kiện khác không
thay đổi. Ở Việt Nam, thay đổi đáng kể trước tiên có thể thấy là luồng vốn đầu
tư nước ngoài trực tiếp (FDI) và gián tiếp (FII) vào Việt Nam đã tăng mạnh
trong năm nay so với các năm trước đó, đóng vai trò là một trong những nguồn
cung USD chủ chốt ở Việt Nam.
Thay đổi thứ hai là sự xuất siêu đã trở nên một xu hướng
vững chắc song hành với sự gia tăng xuất khẩu mạnh mẽ của những doanh nghiệp
FDI thành công như Samsung, góp một phần lớn trong con số xuất siêu hơn 3 tỷ
USD tính đến nay. Xuất siêu cũng có nghĩa là nguồn cung USD ở Việt Nam được bổ
sung đáng kể so với các năm trước.
Một yếu tố không kém phần quan trọng trong việc nâng đỡ tỉ
giá tiền đồng là xu hướng yếu đi của đồng USD so với các đồng tiền chủ chốt
trên thế giới (Biểu 2). Do tỉ giá tiền đồng được điều hành theo xu hướng giữ ổn
định nên sự mất giá của USD so với các đồng tiền khác vô hình trung làm cho tiền
đồng cũng suy yếu tương ứng so với các đồng tiền khác. Sự suy yếu này có tác dụng
tích cực trong việc duy trì tính cạnh tranh của hàng xuất khẩu Việt Nam vào những
thị trường này, không những có thể là một yếu tố đằng sau con số xuất siêu hơn
3 tỷ USD nói trên mà còn có ý nghĩa tích
cực ở khía cạnh rằng tiền đồng không phải chịu sức ép phá giá lớn để duy trì
tính cạnh tranh cho hàng hóa của Việt Nam ở thị trường nội địa cũng như thị trường
xuất khẩu như những năm trước đây khi tiền đồng lên giá thực so với USD và các
đồng tiền khác ít nhất bởi lạm phát ở Việt Nam cao hơn đáng kể các nước đối tác
thương mại của mình.
Ngoài ra, bản thân sự nâng lãi suất USD một cách rất thận
trọng, mỗi lần chỉ 0,25 điểm phần trăm với giãn cách lớn hàng nhiều tháng giữa
các lần nâng tự thân nó cũng là một yếu tố làm giảm thiểu tác động, nếu có, lên
tỉ giá nội tệ các nước khác, trong đó có tiền đồng.
Sau cùng, dù Chính phủ mong muốn giảm lãi suất để tháo gỡ
khó khăn cho doanh nghiệp, nhưng Ngân hàng Nhà nước (NHNN) dường như đã khá nới
lỏng sự quản lý lãi suất của mình, như được thể hiện bằng việc nhiều ngân hàng
thương mại trong nhiều thời điểm đã tăng lãi suất huy động lên đáng kể, và đợt
nâng lãi suất gần đây nhất chỉ diễn ra mấy ngày trước khi Fed nâng lãi suất
trong tuần này. Lãi suất tiền đồng tăng chắc chắn cũng đã góp một phần không nhỏ
v ào sự ổn định của tỉ giá tiền đồng.
Vẫn sẽ “thiêng” nếu…
Phân tích những yếu tố tích cực nâng đỡ tỉ giá tiền đồng
như trên không có nghĩa là đi đến kết luận rằng Fed sau này có nâng lãi suất
USD lên bao nhiêu chăng nữa thì Việt Nam vẫn có thể yên tâm về sự ổn định của tỉ
giá tiền đồng.
Như đã nói ở trên, có cả những yếu tố tích cực khách quan
và chủ quan hậu thuẫn cho sự ổn định của tỉ giá tiền đồng trong cả năm 2017. Nếu
những yếu tố này thay đổi theo hướng ngược lại, hoặc kể cả không thay đổi, thì
hành động tăng lãi suất USD của Fed với mức lớn và tần suất dầy chắc chắn sẽ
gây tác động bất ổn lên tỉ giá tiền đồng. Để chống đỡ các cơn bất ổn tỉ giá,
NHNN chắc chắn sẽ hoặc phải can thiệp trực tiếp vào cung cầu USD và/hoặc phải để
lãi suất tăng nhằm giảm tỏa áp lực lên tỉ giá (nếu coi ổn định tỉ giá là ưu
tiên hàng đầu), một khi hoàn cảnh không còn thuận lợi như trong năm 2017 nữa.
Điều rút ra ở đây là không nên có thái độ chủ quan với những
tác động ngoại lai như thế này lên tỉ giá với những lập luận, ví dụ, việc Fed
nâng lãi suất USD đã được dự báo, dự phòng từ trước và đã được phản ánh vào tỉ
giá, lãi suất v.v… như vẫn thường được chỉ ra ở Việt Nam trong thời gian qua.
Những tác động tiêu cực ngoại lai bình thường sẽ có thể là không đáng kể nhưng
sẽ được nhân lên đáng kể khi có các bất ổn vĩ mô nội tại như đã từng được nếm
trải đủ trong nhiều năm qua.
No comments:
Post a Comment