https://ictvietnam.vn/chuyen-doi-so-la-be-do-cho-tang-truong-kinh-te-nhanh-55120.html
Nhân dịp Năm mới 2023, Phóng viên Tạp chí Thông tin
và Truyền thông có bài phỏng vấn Chuyên gia kinh tế Phan Minh Ngọc - Tư vấn cấp
cao, Bondcritic (Singapore) về Chuyển đổi
số và Tăng trưởng kinh tế.
Thưa ông, ông đánh giá
như thế nào về vai trò của chuyển đổi số trong thúc đẩy phát triển kinh tế?
TS. Phan Minh Ngọc: Chúng ta đang sống trong
một kỷ nguyên của những đổi mới công nghệ thú vị. Các công nghệ số và sự chuyển
đổi số đang tạo ra những đổi thay to lớn. Những bước tiến mới nhất trong lĩnh vực
trí tuệ nhân tạo (AI) và các phát minh, sáng tạo liên quan đang giúp mở rộng
biên giới của cuộc cách mạng số.
Chuyển đổi số - sự ứng dụng các mô
hình kinh doanh trực tuyến (online) và sự chuyển dịch chung các hoạt động kinh
tế và xã hội sang hình thức online, được đặc biệt đẩy mạnh trong thời dịch COVID-19
- đã làm thay đổi cách thức vận hành của các nền kinh tế, cách thức tiến hành
kinh doanh, và cách thức tương tác xã hội. Việc khai thác dữ liệu đã tạo điều
kiện cho sự ra đời các thành phố thông minh mới cũng như mô hình mới của nền kinh
tế hoạt động trên nền tảng là dữ liệu. Tương lai đang xảy đến nhanh hơn dự
tính.
Chuyển đổi số còn mở ra các cơ hội mới
cho hợp tác quốc tế để thúc đẩy sự phát triển cơ sở hạ tầng cho kỷ nguyên công
nghiệp, tận dụng được các thị trường mới tạo ra bởi các nền tảng số và đẩy mạnh
khai thác các dịch vụ được cung ứng nhanh chóng hơn nhờ các công nghệ thông
minh.
Trên phạm vi thế giới, chuyển đổi số
ngày càng trở nên một động cơ tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ và bền vững, với ước
tính trên 30% GDP sẽ phụ thuộc vào các công nghệ số vào năm 2030.
Theo ông, tác động của chuyển đổi số lên kinh tế Việt
Nam năm 2023 và những năm tới sẽ như thế nào?
TS. Phan Minh Ngọc: Các công nghệ mới và việc chuyển sang ứng dụng rộng
rãi chúng trên các mặt kinh tế và xã hội hứa hẹn những lợi ích to lớn thông qua
những cơ hội và kênh truyền dẫn mới tạo ra. Tuy nhiên, không phải quốc gia nào
cũng tham gia thành công vào công cuộc đổi mới sáng tạo và trào lưu chuyển đổi
số của thế giới. Nhiều nước đã bị bỏ lại phía sau và sự tụt hậu này diễn ra ở
nhiều ngành nghề, doanh nghiệp, lực lượng lao động và các giai tầng xã hội.
Chưa có một nghiên cứu đánh giá sâu
rộng và toàn diện về xu hướng chuyển đổi số và tác động của nó lên nền kinh tế
và xã hội của Việt Nam trong những năm qua để nêu bật được vai trò thiết yếu của
đổi mới công nghệ và chuyển đổi số trong việc phát triển kinh tế nhanh chóng và
bền vững ở Việt Nam cho đến nay. Những đánh giá hiện nay, nếu có, thường chỉ là
các mục tiêu lượng hóa tác động của chuyển đổi số, kiểu như kinh tế số sẽ chiếm
bao nhiêu phần trăm trong GDP vào năm nào đó trong tương lai, sẽ có bao nhiêu tỉnh
thành áp dụng chính phủ điện tử, chính phủ số...
Tuy công cuộc chuyển đổi số đang được
tích cực vận động áp dụng và đẩy mạnh ở nước ta nhưng trong một số ngành, lĩnh
vực, kể cả khu vực công - là khu vực đóng vai trò, dẫn dắt, đi đầu trong chuyển
đổi số nhờ vai trò và tiềm lực tài chính, công nghệ của nó so với các khu vực
và các chủ thể kinh tế khác - vẫn còn đây đó những nốt trầm.
Một ví dụ mới gần đây minh họa rõ
nét tình trạng tụt hậu của khu vực công trong chuyển đổi số là việc thu thập
thông tin phương tiện giao thông cơ giới đường bộ của Công an TP. Hồ Chí Minh
(HCM) được tiến hành theo kiểu thủ công, thông qua việc điền thông tin, kèm bản
photo giấy đăng ký xe. Tạp chí Kinh tế Sài Gòn đã có bài viết chỉ ra sự “kỳ kỳ”
của cách làm thủ công này và đặt câu hỏi tại sao Công an TP. HCM không tận dụng
các hệ thống công nghệ có sẵn? Điều này xảy ra bất chấp Chính phủ lẫn chính quyền
TP. HCM đã đầu tư rất nhiều tiền của, công sức để xây dựng các hệ thống công
nghệ để quản lý nhiều lĩnh vực trong xu hướng xây dựng chính phủ điện tử, chính
quyền điện tử (https://thesaigontimes.vn/co-it-nhat-mot-cach-thu-thap-du-lieu-tot-hon-la-phat-phieu-ghi-tay/).
Trước đây thì có những ví dụ điển
hình khác về vấn đề khoảng cách giữa chủ trương và thực hiện, chẳng hạn như việc
phát triển và sử dụng các ứng dụng/app khai báo liên quan đến COVID-19. Đã có
nhiều app như vậy được đưa ra áp dụng nhưng hiệu quả, liên thông dữ liệu tại thời
điểm dịch bệnh như thế nào thì chúng ta đều đã rõ.
Như vậy, ít hay nhiều vẫn còn một
khoảng cách từ chủ trương, chính sách đến thực hiện trong công cuộc chuyển đổi số,
nhất là ở những lĩnh vực, bộ phận mà việc số hóa hiển nhiên phải đi đầu ở Việt
Nam trong các năm qua. Bởi vậy, vấn đề với chuyển đổi số ở Việt Nam có lẽ không
phải, không còn là liệu nó sẽ có tác động như thế nào (tích cực hay tiêu cực), ở
mức độ nào lên tăng trưởng kinh tế của chúng ta trong năm tới và những năm sau
đó, mà là chúng ta liệu có tiến hành chuyển đổi số, ứng dụng các công nghệ và
giải pháp mới, thông minh một cách sâu rộng, nhất quán và hợp lý được hay
không.
Vậy chúng ta cần làm gì để đẩy nhanh chuyển đổi số?
TS. Phan Minh Ngọc: Như trên đã nói, ngay khu vực công cũng đã chưa thể
hiện tốt vai trò định hướng, dẫn dắt, và đi đầu trong công cuộc chuyển đổi số của
Việt Nam. Trong khi đó, hầu như là một ý niệm chung rằng chuyển đổi số là cần
thiết và mang lại lợi ích thiết thực cho khu vực doanh nghiệp, và, do đó, sự
chú ý của dư luận cũng như của các cơ quan hoạch định chính sách cũng chỉ tập
trung vào khu vực này. Đây là một sai lầm phổ biến, cần khắc phục ngay. Điều
quan trọng không kém là chuyển đổi số trong khu vực công phải được đẩy mạnh, diễn
ra triệt để để ít nhất không kéo tụt sự tiến bộ trong chuyển đổi số ở khu vực
tư, chưa nói đến việc dẫn dắt, đi đầu của nó.
Ngay trong việc chuyển đổi số ở cấp
doanh nghiệp, mặc dù được Nhà nước vận động, khuyến khích áp dụng nhưng vai trò
của Nhà nước vẫn chưa rõ nét, theo phản ánh của giới doanh nghiệp.
Khi thực hiện chuyển đổi số, doanh
nghiệp phải đối mặt với nhiều khó khăn và trở ngại như thiếu nhân lực và kinh
nghiệm về ứng dụng, khai thác công nghệ; cần kinh phí lớn để đầu tư vào các dự
án chuyển đổi số trong khi năng lực tài chính của doanh nghiệp có hạn; chưa có
cơ quan, tổ chức tư vấn, hỗ trợ doanh nghiệp hoạch định, đánh giá, lựa chọn, và
xử lý các vấn đề trục trặc liên quan đến các giải pháp ứng dụng số hóa phù hợp
với đặc thù của từng doanh nghiệp...
Tất nhiên, nếu để “bàn tay thị trường”
phát huy tác dụng trong việc buộc các doanh nghiệp phải tự “bơi”, tự chuyển đổi
số để tiếp tục tồn tại và phát triển thì cũng sẽ có nhiều doanh nghiệp vượt qua
được những trở ngại, khó khăn này ở một cấp độ nào đó. Đổi lại, sẽ có nhiều
doanh nghiệp, ngành và lĩnh vực bị tụt hậu, không thể theo kịp, tạo ra một nền
kinh tế, xã hội phân tầng, ốm yếu.
Để khắc phục tình trạng này cần có sự
điều tiết, hỗ trợ của Nhà nước, đóng vai trò bà đỡ cho chuyển đổi số trên quy
mô quốc gia, giúp doanh nghiệp đối phó một cách hữu hiệu các trở ngại và khó
khăn nêu trên.
Trân trọng cảm ơn ông!
(Thực hiện: Lê Hưng)
No comments:
Post a Comment