https://thesaigontimes.vn/tang-lai-suat-cho-vay-ngan-hang-khong-phai-la-toi-do/
Mặt bằng lãi suất
cả huy động và cho vay tại các ngân hàng thương mại đang có xu hướng tăng
nhanh, thiết lập các mặt bằng mới cao hơn. Trong khi đó, Việt Nam đang tích cực
theo đuổi mục tiêu hỗ trợ phục hồi nền kinh tế năm 2022 nên việc (để cho) lãi
suất (cho vay) tăng chắc chắn sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến mục tiêu này. Do đó, vấn
đề tăng lãi suất này cần phải có ai đó chịu trách nhiệm như “dê tế thần”. Một số
người đã quy kết “tội đồ” đẩy lãi suất tăng chính là các ngân hàng thương mại,
chủ yếu là các ngân hàng nhỏ. Việc quy kết này không chỉ phi lý mà còn sẽ tạo
ra những hệ lụy tệ hại.
Tại sao lãi suất
tăng?
Để hiểu sự phi lý
trên thì trước tiên phải hiểu tại sao lãi suất, cả cho vay và huy động, lại
tăng lên như hiện nay. Không khó để liệt kê một vài lý do chính. Đó là xu hướng
thắt chặt chính sách tiền tệ của nhiều ngân hàng trung ương trên thế giới, đáng
kể nhất là Fed của Mỹ, để kiềm chế lạm phát đang tăng mạnh lên các mức kỷ lục sau
khi nền kinh tế và tỷ lệ người lao động có việc làm của họ đã phục hồi (mạnh)
sau thời kỳ dài lao dốc vì đại dịch.
Các ách tắc về
logistics trên toàn cầu cũng góp phần nới rộng khoảng cách cung cầu hàng hóa,
làm gia tăng áp lực lạm phát. Chiến tranh Nga – Ukraine đã trực tiếp và gián tiếp
đẩy mạnh hơn nữa áp lực tăng giá xăng dầu và năng lượng toàn cầu.
Việt Nam không phải
là một ốc đảo trên thế giới nên cũng chịu ảnh hưởng của các xu hướng toàn cầu.
Về chính sách tiền tệ, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) tuy có đủ lý do để ngần ngại
công khai về xu hướng thắt chặt tiền tệ nhưng trên thực tế chắc chắn sẽ phải thắt
chặt tiền tệ khi/nếu lạm phát tiếp tục gia tăng. Thắt chặt tiền tệ không chỉ
làm giảm cung tiền dẫn đến giảm tổng cầu và giảm áp lực lạm phát trong nước, mà
còn củng cố tỷ giá USD/VND, là điều cũng góp phần vào giảm áp lực tăng giá
trong nước từ nhập khẩu.
Ngân hàng
thương mại có phải là tội đồ?
Lưu ý một điều rất
quan trọng ở đây là xu hướng quy kết sai trái rất phổ biến ở Việt Nam rằng việc
tăng hay giảm lãi suất đơn thuần chỉ là do các ngân hàng thương mại Việt Nam (chạy
đua) tăng hay giảm lãi suất, như nói ở phần đầu. Cần phải hiểu rằng ngân hàng
thương mại chỉ là công cụ để truyền tải và thực hiện chính sách tiền tệ của
NHNN. Chỉ có NHNN mới là người quyết định và tạo lập mặt bằng lãi suất trong nước
ở mọi thời điểm.
Trong bối cảnh lạm
phát gia tăng thì NHNN, cũng như mọi ngân hàng trung ương trên thế giới, hầu
như không còn lựa chọn chính sách khả thi nào ngoài việc thắt chặt tiền tệ, nên
NHNN cũng không phải là tội đồ ở cái nghĩa là đã/sẽ làm điều gì đó xấu xa.
Nói thêm về lựa
chọn chính sách của ngân hàng trung ương trong bối cảnh lạm phát, đã có những
ngân hàng trung ương, như của Thổ Nhĩ Kỳ, cố gắng đi ngược lại các lý thuyết và
thực tiễn kinh tế vĩ mô bằng cách... giảm lãi suất để kiềm chế lạm phát. Đương
nhiên là kết quả của việc “ngược dòng” này như thế nào thì đã rõ.
Cũng như phần đầu
bài đã nói, việc quy kết ngân hàng thương mại, nhất là các ngân hàng nhỏ, là tội
đồ làm tăng mặt bằng lãi suất ở Việt Nam không chỉ sai mà còn gây hậu quả tai hại
bằng cách hướng sự tập trung sự chỉ trích vào hoạt động huy động và cho vay
bình thường của các ngân hàng, nhất là các ngân hàng nhỏ, gây áp lực cho cơ
quan hữu trách áp dụng các công cụ tiền tệ mang tính hành chính rất sai lầm là
trần lãi suất, từ đó bóp méo hoạt động bình thường của các ngân hàng thương mại,
cũng như dẫn đến các hoạt động đối phó, “lách luật” của chúng càng làm tăng
thêm các bất ổn vĩ mô.
Lãi suất sẽ
tăng, vậy phải làm thế nào?
Như trên đã phân
tích, khi/nếu lạm phát tiếp tục gia tăng và kéo dài thì xu hướng tăng lãi suất
là điều gần như không thể đảo ngược và NHNN hầu như không thể tránh được việc
này. Trong bối cảnh này, mục tiêu và nỗ lực phục hồi và tăng trưởng kinh tế năm
2022 đặt ra trước đó sẽ khó có khả năng không đạt được như kỳ vọng.
Tuy nhiên, tùy
cách nhìn và góc nhìn, có thể đối với nhiều người, nhất là những người có trách
nhiệm hay động cơ phải duy trì một bức tranh tăng trưởng kinh tế lạc quan, tươi
sáng cho Việt Nam, thì việc thắt chặt tiền tệ để kiềm chế lạm phát nhưng đổi lấy
tăng trưởng chững lại là điều không thể chấp nhận được.
Do vậy, có nhiều
khả năng sẽ có một thỏa hiệp chính sách ít nhất trong phần còn lại của năm,
theo đó kinh tế sẽ tăng trưởng ở một tốc độ vừa phải (thấp hơn mục tiêu đặt ra)
và lạm phát cũng sẽ ở mức cao hơn mức kỳ vọng (mục tiêu 4%) đôi chút.
Cũng cần nhắc lại rằng kế hoạch và mục tiêu hồi phục và tăng trưởng kinh tế năm 2022 đặt ra trước đó chắc chắn đã không tính được (đúng) mức độ thách thức của áp lực lạm phát đến từ bên trong và bên ngoài, nên cũng không nên lấy đó làm mục tiêu phải “quyết liệt” đạt được bằng mọi giá. Hãy nhớ lại mục tiêu, kỳ vọng và dự đoán tăng trưởng năm 2021, dù đã được điều chỉnh “sát nút” các diễn biến dịch bệnh mà cuối cùng vẫn “phá sản” với con số tăng trưởng công bố cuối năm thấp xa hơn nhiều.
No comments:
Post a Comment