https://thesaigontimes.vn/lua-dao-tai-chinh-cac-ngan-hang-khong-vo-can/
Mấy năm gần đây nở
rộ các vụ lừa đảo tài chính, theo mô típ kẻ gian mạo danh cơ quan chức năng gọi
điện đến bị hại dọa nạt và yêu cầu bị hại chứng minh tiền trong tài khoản của bị
hại là tiền “sạch”, hợp pháp bằng cách chuyển tiền có trong tài khoản ngân hàng
vào tài khoản do “cơ quan chức năng” chỉ định để rồi... mất hút.
Một trong các điểm
chung của kiểu lừa đảo này là tài khoản ngân hàng mà kẻ gian “chỉ định” bị hại
chuyển tiền vào là tài khoản hoặc không chính chủ, hoặc được mở dựa trên thông
tin giả mạo (lấy từ chứng minh, căn cước công dân giả).
Một điểm chung
khác nữa là mặc dù số tiền mà bị hại bị kẻ gian yêu cầu chuyển đi nhiều khi rất
lớn, hàng tỷ đồng, nhưng ít khi bị (nhân viên) ngân hàng nghi ngờ, tìm cách xác
thực mục đích để ngăn chặn lừa đảo.
Và điểm chung thứ
ba, đúng hơn thì là quan sát riêng của người viết đối với những người quen biết
xung quanh đã và “suýt nữa” thì trở thành bị hại của bọn lừa đảo, là bọn lừa đảo
chỉ toàn “vô tình” nhắm trúng các đối tượng
có nhiều tiền trong tài khoản ngân hàng.
Các điểm chung nêu
trên dẫn đến một kết luận có cơ sở là một trong những nguyên nhân làm nở rộ các
vụ lừa đảo kiểu chuyển tiền chứng minh nguồn gốc này là từ chính các ngân hàng,
và cần phải làm điều gì đó để ngân hàng không vô can, phải có trách nhiệm với
hoạt động của mình để không làm phương hại đến quyền lợi của khách hàng.
Cụ thể hơn, với
các gian lận liên quan đến tài khoản nói trên, nếu làm đúng và làm tốt thì
(nhân viên) ngân hàng sẽ giảm thiểu được nguy cơ lừa đảo từ kênh này.
Để so sánh, xin lấy
ví dụ về ngân hàng ở Singapore. Khi đi mở tài khoản, các thủ tục mở cũng không
khác biệt mấy hoặc phức tạp hơn so với của Việt Nam. Tuy nhiên, một điểm khác
biệt đáng kể là giấy tờ chứng minh nhân thân, ví dụ như thẻ căn cước, của
Singapore rất đặc trưng, khó làm giả. Từ đó, nếu nhân viên ngân hàng làm đúng
và tốt bổn phận của mình thì hoàn toàn có thể loại trừ ngay được khả năng lừa đảo
dựa trên giả mạo giấy tờ tùy thân. Bản thân bọn tội phạm chắc chắn cũng không
dám mạo hiểm sử dụng giấy tờ tùy thân giả để mở tài khoản tại Singapore bởi khả
năng bị phát hiện giả mạo là rất cao.
Trong khi đó, ở
Việt Nam, không ít trường hợp lừa đảo trót lọt là sử dụng tài khoản mở từ giấy
tờ tùy thân (chứng minh nhân dân, thẻ căn cước...) giả mà bọn tội phạm đặt mua
trên mạng, với thông tin tất nhiên là hoàn toàn giả mạo.
Lỗi trong trường
hợp này trước hết không thể phủ nhận có phần của việc giấy tờ tùy thân ở Việt
Nam dễ làm giả, với cái giá rất rẻ, rao bán công khai trên mạng (nên càng khẳng
định được là chúng dễ... bị làm giả!). Không biết có phải vậy mà chính quyền
đang ráo riết triển khai cấp căn cước công dân gắn chip hay không.
Tuy nhiên, điều
này không thể là biện minh cho việc (nhân viên) ngân hàng không phát hiện được
giấy tờ tùy thân này là giả mạo. Bởi cũng đã có không ít trường hợp (nhân viên)
ngân hàng phát hiện tại chỗ hoặc sau đó rằng kẻ gian đã sử dụng giấy tờ giả mạo,
như vẫn được phản ánh qua báo chí.
Như vậy, có thể
khẳng định sự non kém, thiếu trách nhiệm, hoặc thậm chí cả sự thông đồng của
nhân viên ngân hàng, cũng như quy trình kiểm tra, giám sát rủi ro bất cập của
ngân hàng liên quan đến mở và duy trì tài khoản ngân hàng của khách hàng là một
trong những nguồn cơn của nạn lừa đảo tài chính.
Quay trở lại với
ví dụ về Singapore. Người viết từng đôi lần ra ngân hàng để cập nhật chi tiết mới
về nhân thân của mình, sử dụng thẻ căn cước cấp mới, khác loại với thẻ cũ. Nhân
viên ngân hàng sau khi yêu cầu người viết bỏ khẩu trang (thời đó Covid đang
hoành hành, các nơi công quyền khác thường không yêu cầu công dân bỏ khẩu
trang) và lật đi lật lại thẻ căn cước, “soi” chán chê mặt thật với trên ảnh thì
chuyển sang so sánh chữ kỹ tươi và chữ ký lưu trong hệ thống, yêu cầu người viết
ký lại sao cho giống như lưu mới thôi. Chưa hết, “tự nhiên” có một nhân viên
khác, trông như quản lý, bước đến và soi một lần nữa mặt thật với trên ảnh cũng
như bản thân cái thẻ căn cước. Quả là khó mà giả mạo để qua được quy trình kiểm
tra “bốn mắt” này, trừ khi cả hai nhân viên này đều có... vấn đề!
Lỗi và sự thiếu
trách nhiệm của ngân hàng và nhân viên của họ ở còn được thể hiện sự yếu kém,
thiếu trách nhiệm và/hoặc bất cập trong quy trình giám sát rủi ro, phòng chống
rửa tiền, gian lận thương mại của ngân hàng. Bằng chứng là nhiều bị hại đã thực
hiện chuyển tiền tại quầy “trót lọt” hàng tỷ đồng mà không bị nhân viên nghiệp
vụ nghi ngờ, phát hiện và ngăn chặn.
Kể cả bị hại thực
hiện chuyển tiền qua mạng, việc chuyển thành công một số tiền lớn một cách tức
khắc, dễ dàng cũng cho thấy những yếu kém và tồn tại của ngân hàng liên đới.
Lại nói về kinh
nghiệm của người viết với ngân hàng ở Singapore. Có đôi lần người viết thực hiện
chuyển tiền giao dịch, với giá trị tương đương khoảng hơn 2 tỷ đồng, tại ngân
hàng. Thế mà tại quầy giao dịch, người viết cũng phải đối mặt với một nhân viên
giao dịch và người quản lý ngân hàng, phải trình bày lý do chuyển tiền kèm theo
bằng chứng tại sao phải cần chuyển tiền, dù người thụ hưởng là một ngân hàng
khác với tài khoản ở Singapore.
Đối với việc chuyển
tiền qua mạng ở Singapore, số tiền tối đa có thể chuyển được (trong một ngày) bị
khống chế. Và để thay đổi hạn mức chuyển từ mức mặc định sang mức cao hơn
(nhưng vẫn phải không cao hơn hạn mức tối đa trong ngày) thì thường phải được
ngân hàng duyệt sau ít nhất 12 giờ kể từ khi yêu cầu thay đổi hạn mức.
Về sự “thính nhạy”
của bọn lừa đảo khi nhắm rất trúng các đối tượng có nhiều tiền trong tài khoản,
khó mà bỏ qua được khả năng có “tay trong” từ ngân hàng. Và đây là một kênh để
truy tìm dấu vết bọn tội phạm, nếu nhà chức trách để mắt đến việc quản lý, kiểm
soát thông tin về tài khoản và khách hàng (bị hại) từ phía ngân hàng, nơi bị hại
mở tài khoản và gửi tiền.
Tuy nhiên, việc
điều tra sẽ trở nên khó khăn hơn, và ngân hàng cũng có cớ để biện minh sự vô
can, bởi hiện nay ngân hàng không còn là nơi độc quyền quản lý và kiểm soát
thông tin tài khoản và khách hàng gửi tiền nữa. Chẳng hạn, theo luật, ngân hàng
phải cung cấp thông tin liên quan cho cơ quan thuế. Do đó, cũng khó mà phủ định
100% rằng sẽ không có chuyện thất thoát thông tin khi có nhiều hơn một bên được
quyền tiếp cận thông tin khách hàng.
Dẫu vậy, việc cần làm là vẫn phải truy dấu vết rò rỉ thông tin từ các bên liên đới, đặc biệt là ngân hàng, nhất là trong trường hợp thông tin khách hàng không/chưa bị chia sẻ với cơ quan chức năng.
No comments:
Post a Comment