Tuy đã được nhiều người phân tích và chỉ ra những bất hợp lý trong chính sách quản lý thị trường vàng kiểu này của mình, nhưng NHNN vẫn khăng khăng bảo vệ quan điểm và cách làm như hiện nay. Trong bối cảnh chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới lại tiếp tục doãng rộng, điều này lại một lần nữa đặt ra một câu hỏi, liệu chính sách “bình ổn thị trường vàng” của NHNN có là khả thi, và, quan trọng hơn, nhằm mục đích gì?
Trong bài này, ta
sẽ phân tích thêm về tính bất khả thi và mù mờ về mục đích của chính sách “bình
ổn thị trường vàng” của NHNN.
Việt Nam đã nhập khẩu bao nhiêu vàng?
Cuối tháng 9,
NHNN đã có báo cáo một số nội dung liên quan đến công tác quản lý thị trường
vàng thời gian qua. Báo cáo cho biết trước đây mỗi năm Việt Nam phải nhập khẩu
khoảng 50-100 tấn vàng; toàn bộ lượng ngoại tệ để nhập khẩu vàng được lấy từ nền
kinh tế, do vậy, nhập khẩu vàng trên quy mô lớn đã ảnh hưởng lớn đến tỷ giạ, lạm
phát, sự ổn định kinh tế vĩ mô.
Với lập luận
trên, bản báo cáo của NHNN dường như ngụ ý rằng nhu cầu nhập khẩu vàng của Việt
Nam kể từ khi NHNN tiến hành chính sách quản lý hiện tại đã giảm đi về quy mô
so với con số trung bình hàng năm từ 50-100 tấn như nói trên.
Nhưng theo thống
kê của Hội đồng Vàng Thế giới thì tổng nhu cầu tiêu thụ vàng nữ trang và vàng thỏi,
vàng miếng đã đạt mức 23,2 tấn trong quý 2 năm nay, tăng tới 24% so với cùng kỳ
năm ngoái là 18,8 tấn (Bảng 10, báo cáo: “Gold Demand Trend Q2 2013”). Nếu tính
nhu cầu tiêu thụ trong 12 tháng kể từ tháng 6/2012 đến 6/2013 thì Việt Nam vẫn tiêu
thụ tổng cộng tới 77,4 tấn vàng (Bảng 12).
Vì Việt Nam là nước nhập khẩu hầu như toàn bộ
lượng vàng tiêu thụ, và vì không thể coi con số nhu cầu 23,2 tấn hoặc 77,4 tấn
nói trên là tổng lượng vàng có (sẵn) trong nền kinh tế, nên có thể coi nhu cầu
tiêu thụ vàng do Hội đồng Vàng Thế giới cung cấp nói trên chính là nhu cầu nhập
khẩu vàng thêm vào nền kinh tế hàng quý, hàng năm. Từ đó suy ra tiếp rằng
tổng khối lượng nhập khẩu vàng vào nền kinh tế trong thời gian qua không có dấu
hiệu giảm sút, nếu không muốn nói là ngược lại, kể cả sau thời điểm NHNN liên tục
tung vàng ra thị trường qua đấu thầu.
Thêm nữa, nguồn
cung vàng trước đây từ các nhà nhập khẩu vàng (kể cả nhập lậu) với ngoại tệ gom
góp trong nền kinh tế, như NHNN khẳng định, thì nay được thay bằng nguồn cung từ
NHNN qua đấu thầu. Đương nhiên, lượng ngoại tệ NHNN dùng để nhập khẩu vàng vẫn
là lấy từ nền kinh tế (hoặc rút từ nền kinh tế về qua hoạt động mua ngoại tệ với
các ngân hàng thương mại, và/hoặc sử dụng quỹ dự trữ ngoại hối). Điều này cũng
có nghĩa là cái lý do rằng độc quyền nhập khẩu vàng để hạn chế sức ép lên tỷ
giá mà NHNN đưa ra để biện minh cho hành động của mình là không đúng.
Thị trường vàng đã được ổn định, tình trạng đầu cơ
vàng đã được ngăn chặn?Trong báo cáo trên, NHNN khẳng định thị trường vàng đã được ổn định, nhu cầu vàng miếng đã được đáp ứng, tình trạng đầu cơ vàng đã được ngăn chặn, cung cầu vàng miếng trên thị trường đã được thu hẹp.
Khẳng định trên
là tự mâu thuẫn. Nếu nhu cầu vàng miếng đã được đáp ứng thì, như đã nói ở trên,
tổng lượng vàng nhập khẩu vào Việt Nam phải ở mức (trung bình) như mọi năm. Mà
như vậy thì có nghĩa rằng mục đích quản lý vàng của NHNN để không làm hao tổn
ngoại tệ của nền kinh tế Việt Nam là không hiện thực. Nếu lượng vàng nhập khẩu
quả thực là nhỏ hơn mức trung bình hàng năm thì điều này lại cho thấy khẳng định
của NHNN rằng nhu cầu vàng miếng đã được đáp ứng là không đúng (và trên thực tế
đã có một phần cầu vàng không được đáp ứng).
Về tình trạng đầu
cơ vàng, bản thân dãn cách giá vàng trong và ngoài nước tăng mạnh đã cho thấy
tình trạng đầu cơ vàng đã tăng lên khi một bộ phận nhà đầu tư (có thể là cả cá
nhân) cho rằng giá vàng sẽ tăng lên tại một thời điểm nào đó nên họ tích cực
gom vàng vào tại thời điểm hiện tại, bất chấp cái giá phải mua là quá cao so với
giá quốc tế, với hy vọng rằng giá bán tại thời điểm nào đó trong tương lai sẽ lớn
hơn giá mua hiện tại. Đây là điển hình của tình trạng đầu cơ, nên NHNN không có
lý do gì để khẳng định rằng tình trạng đầu cơ đã bị ngăn chặn.
Mà cho dù dãn
cách có thu hẹp lại thì vẫn có một bộ phận nhà đầu tư vẫn mua gom với hy vọng
giá vàng thế giới (và, do đó, giá vàng trong nước) sẽ tăng lên trong thời điểm
tương lai, lớn hơn giá tại thời điểm hiện tại, mang lại lợi nhuận cho họ. Để
ngăn chặn tình trạng đầu cơ này, NHNN chỉ còn cách ngừng hoàn toàn cung, cấm
hoàn toàn hành động mua bán vàng trên thị trường để nhà đầu tư không thể tiếp cận được với nguồn
cung (cả chính thức và không chính thức) và không đầu cơ được. Đương nhiên, điều
này là không tưởng và bất khả thi.
Tương tự như vậy,
lời khẳng định cung cầu vàng (chắc ý muốn nói là chênh lệch cung cầu vàng) đã
được thu hẹp và thị trường vàng đã được ổn định cũng là vô căn cứ. Bản thân việc
giá vàng trong nước xuống liên tục trong mấy tuần liền cho thấy hoặc dư cung,
hoặc thiếu cầu vàng. Nói cách khác, chênh lệch cung cầu vàng đã tăng (nghiêng về
cung). Như vậy, trừ khi NHNN có ý rằng thị trường ổn định có nghĩa là giá vàng
(trong nước) đi xuống thì lời khẳng định trên mới phần nào có cơ sở. Nhưng kể cả
có như vậy thì NHNN sẽ giải thích ra sao khi giá vàng trong nước lại tăng lên
(theo đà tăng của giá vàng thế giới) như một vài hôm trước đây? Khái quát hơn, vì NHNN, cho dù có độc quyền cung vàng trong nước, vẫn chỉ là một người tham gia cuộc chơi vàng toàn cầu và phải chấp nhận giá cả áp đặt bởi thị trường (price taker). NHNN không bao giờ có thể là người làm giá (price maker). Nên giả sử NHNN có thành công trong việc ổn định thị trường vàng trong nước với cái nghĩa là ổn định (chênh lệch) cung cầu thì thành công này chỉ mang tính thời điểm (thậm chí không kéo dài quá một ngày) vì giá vàng thế giới luôn biến động bất ngờ, kéo theo giá vàng trong nước, như đã được chứng kiến, cho dù mức độ tăng giảm của giá vàng trong nước không nhất thiết tỷ lệ thuận với mức độ tăng giảm của giá vàng thế giới tại cùng thời điểm. Và như thế có nghĩa là NHNN luôn là người chạy sau biến động của thị trường vàng thế giới (và, do đó, biến động của thị trường vàng trong nước), chưa kể tần suất can thiệp, nếu có, là quá nhỏ (tối đa thì cũng chỉ là một ngày một lần, thông qua đấu thầu như mấy tháng nay). Trong bối cảnh luôn phải “vuốt đuôi” thị trường như thế mà nhận rằng đã “bình ổn” được thị trường thì quả là quá ngôn.
Kết luận lại, những
diễn biến phức tạp trong thị trường vàng trong nước suốt mấy tháng qua dưới
chính sách quản lý vàng của NHNN cho thấy rõ thêm sự mù mờ về mục đích và tính
bất khả thi của nó. NHNN càng ra sức biện minh thì càng bộc rõ những lúng túng
và sai lầm trong lập luận của mình.
Bác ơi, em biết mấy bác tư vấn chính sách (TS. Lê Xuân Nghĩa) cho biết sắp tới Chính phủ sẽ bỏ độc quyền vàng. Và mấy bác cũng giải thích tại sao thời gian qua phải làm mạnh như vậy (áp đặt chính sách) để ổn định thị trường vàng. Sắp tới, đôla sẽ là một nạn nhân nữa, được liệt vào loại tiền tệ cần ổn định như TT Vàng, và cũng áp dụng phương pháp tương tự (theo Báo Thanh Niên, ngày 25/10/2013).
ReplyDeleteTớ có một thắc mắc nhỏ là đồng chí Nghĩa không còn chức tước gì (đã về hưu, lại thấy làm viện trưởng một cái viện khỉ gió nào đó) mà tại sao vẫn xuất hiện, đăng đàn nói về chính sách cứ như là mình vẫn trong cuộc ấy nhỉ? Đồng chí biết sao không?
DeleteVề chuyên quản lý ngoại tệ, thực ra khái niệm ổn định đôla cũng đã và vẫn tồn tại đấy chứ, qua chuyện ổn định tỷ giá VND. Tớ chưa đọc báo TN nên chẳng biết là như thế nào, nhưng nếu quả đúng vậy thì xem ra toàn thằng cuồng đang làm chính sách thì phải.
Hy vọng các đồng chí bí thư/chủ tịch tỉnh mà đại biểu QH có đọc bài này của đồng chí he he
ReplyDeleteem post nhộn box nhờ anh xóa giúp , sao em xóa ko được
DeleteOk, khong sao.
ReplyDeleteDr. Lê Xuân Nghĩa, thành viên hội đồng tư vấn chính sách tài chính tiền tệ Quốc gia, HĐ đó khó làm việc lắm đ/c Ngọc ơi, chỉ nói thôi chứ không được ra quyết định gì cả nên nói kiểu gì cũng được. đ/c TS này thấy nói chính sách toàn thấy kiểu nói xuôi như quan chức không hà, chán.
ReplyDeleteCách đây khá lâu khi đồng chí Nghĩa mới xuất hiện thì tớ thấy đồng chí này còn hay, chứ giờ thì đúng là chán, cảm giác như đồng chí ấy nói để được tiền thù lao thôi. Cảm giác tương tự với đồng chí Võ Trí Thành.
Delete