https://thesaigontimes.vn/ktsg-so-8-2022-the-gioi-so-va-nghe-nghiep-so/
Chuyện “lùa gà”
qua việc mời chào nhà đầu tư cá nhân mua tài sản ảo hoặc góp vốn vào quỹ đầu tư
kinh doanh tài sản ảo để rồi đến một hôm nào đó những người mời chào thì biến mất,
còn quỹ đầu tư thì tuyên bố thua lỗ hết tiền, xem ra vẫn sẽ còn tiếp diễn dài kỳ.
Làm thế nào để các cơ quan chức năng ngăn chặn được chuyện này? Kinh nghiệm từ
Singapore sẽ là một số gợi ý cho nhà làm chính sách của Việt Nam.
Điều cần biết trước
tiên là Singapore không thừa nhận tiền mã hóa, dạng tài sản ảo phổ biến nhất,
là tiền pháp định, tức là không được phép sử dụng tiền mã hóa để thanh toán tại
Singapore. Nhưng họ cũng không chế tài tiền mã hóa. Khi ai đó sử dụng tiền mã
hóa để thanh toán thì việc này được coi là giao dịch hàng đổi hàng. Hàm ý rút ra ở đây là quản lý
tiền mã hóa không phải là cấm đoán cực đoan như kiểu cấm hoàn toàn việc sở hữu,
sử dụng, mua bán, thanh toán, và đầu tư vào/bằng tiền mã hóa. Thay vào đó,
Singapore chế tài chặt chẽ các chủ thể cung cấp tiền mã hóa và dịch vụ.
Tiền mã hóa được MAS,
cơ quan quản lý tiền tệ của Singapore, phân thành 3 loại: security token,
utility token, và digital payment token (DGP). Security token là sự thể hiện dưới dạng số các loại
chứng khoán truyền thống như trái phiếu, cổ phiếu, các hợp đồng phái sinh, các
hợp đồng ngoại hối giao ngay... Loại tài sản ảo này có chung đặc tính là hứa trả
lợi tức cho nhà đầu tư nên chịu chung các chế tài đối với chứng khoán như các
chứng khoán truyền thống khác. Do đó, nếu có sàn giao dịch tiền ảo nào đó cho
phép mua bán kinh doanh security token thì nó sẽ bị chế tài bởi Luật Chứng
khoán và (hợp đồng) Tương lai (SFA).
Với quy định
trên, MAS ngăn chặn và cấm mọi hình thức huy động vốn thông qua ICO (phát hành ra
công chúng lần đầu tiên tiền mã hóa được tạo ra bởi người phát hành) mà không
đăng ký theo quy định của SFA. Ngoài ra MAS cũng cấm các sàn giao dịch chưa có
giấy phép từ MAS được giao dịch security token, kèm theo đó là những hình phạt
nặng nề nếu không tuân thủ.
Loại tiền mã hóa
thứ hai, utility token, theo định nghĩa của MAS, là sự thể hiện dưới dạng số của
quyền đối với một loại hàng hóa hay dịch vụ nào đó (chẳng hạn phiếu mua hàng dạng
số). Đây thường là loại tiền được phát hành qua ICO và được sử dụng trong nội bộ nền tảng phát hành ra nó. Dù tiền này
không bị MAS chế tài nhưng chủ thể nào giao dịch loại tiền ảo này sẽ phải được
phép của MAS nếu như loại tiền ảo đó có thuộc tính của các sản phẩm trên thị
trường vốn (như chứng khoán, cổ phiếu, sản phẩm phái sinh...) và, do đó, bị chế
tài theo SFA.
Trên thực tế, các
quy định trên đã được MAS vận dụng để ngăn chặn các vụ ICO vi phạm SFA, buộc chủ
đầu tư phải trả lại tiền đã huy động, và cảnh cáo một số sàn giao dịch tiền mã
hóa được xác định như chứng khoán mà không tham vấn trước với nhà chức trách
(1). Nếu áp dụng tương tự thì Việt Nam sẽ ngăn chặn và giảm thiểu được từ sớm số
vụ lừa đảo của các “sàn”, các quỹ tự phát mọc lên, chào mời nhà đầu tư cá nhân
vào các loại tài sản ảo, tiền ảo để rồi khi đã “lùa” được một số tiền kha khá
thì đóng cửa, biến mất như đã và vẫn đang tiếp tục xảy ra.
Loại tiền mã hóa
thứ ba, DPT, chính là các coin (đồng tiền) thường được biết đến trong thế giới
tiền mã hóa, ví dụ như Bitcoin hay Etherium. Nó được Singapore định nghĩa là sự
thể hiện dưới dạng số, được mã hóa, của giá trị được sử dụng hoặc có ý định sử
dụng như một phương tiện trao đổi.
Gần đây MAS ban
hành Luật Dịch vụ thanh toán (PSA) có liên quan đến tiền mã hóa. Theo đó, hầu hết
các công ty hoặc sàn giao dịch cung cấp dịch vụ liên quan đến DPT và phát hành
DPT cần phải được cấp phép để hoạt động ở Singapore. Đồng thời, MAS cũng ban
hành quy định về phòng chống rửa tiền và ngăn ngừa tài trợ khủng bố trong ngành
dịch vụ DPT. Dịch vụ DPT nói ở đây bao gồm: mọi dịch vụ giao dịch DPT, dịch vụ
chuyển giao DPT, dịch vụ ví lưu giữ DPT, và dịch vụ hỗ trợ trao đổi DPT mà người
cung cấp dịch vụ DPT không cần phải có tiền pháp định hay DPT.
Như vậy, ngoài một
số loại trừ tạm thời, hầu mọi nhà cung cấp
tiền mã hóa và dịch vụ hầu như đều phải được cấp phép hoạt động bởi MAS và còn
chịu thêm chế tài theo SFA nếu họ giao dịch các sản phẩm như security token.
Cũng nên biết rằng việc xin được giấy phép của MAS hoàn toàn không dễ dàng, với
một tỷ trọng đáng kể nhà cung cấp dịch vụ DPT phải rút lại đơn sau khi đã “tham
vấn” MAS (tính đến giữa năm 2021 có 170 đơn thì có 30 đơn được rút lại), và một
số khác thì bị từ chối. Lý do chủ yếu bởi nhiều nhà cung cấp không đáp ứng được
yêu cầu về phòng chống rửa tiền và ngăn ngừa tài trợ khủng bố. Cho đến tháng
8/2021, chỉ có 2 nhà cung cấp dịch vụ DPT được MAS cấp phép hoạt động trên
nguyên tắc.
Cần chú ý là
Singapore hầu như không có quy định pháp luật nào về bảo vệ người tiêu dùng.
MAS không có trách nhiệm bảo vệ tài sản ảo của nhà đầu tư hay phải đảm bảo rằng
các giao dịch tiền ảo sẽ phải diễn ra đúng cách. Thay vào đó, MAS yêu cầu nhà
cung cấp dịch vụ DPT nói rõ với khách hàng rằng nhà cung cấp dịch vụ này là người
được MAS cấp phép cung cấp dịch vụ DPT, tuy nhiên điều này không có nghĩa rằng
tiền hay DPT mà khách hàng trả cho nhà cung cấp dịch vụ có thể sẽ lấy lại được
hoàn toàn khi nhà cung cấp dịch vụ DPT phá sản, đóng cửa; rằng khách hàng không
nên giao dịch bằng DPT nếu họ không hiểu biết rõ về DPT và/hoặc công nghệ mà
nhà cung cấp dịch vụ DPT sử dụng; và rằng khách hàng nên nhận thức rõ rằng giá
trị DPT dao động rất mạnh, và khách hàng chỉ nên mua DPT khi sẵn sàng chấp nhận
rủi ro mất toàn bộ số tiền đã đầu tư vào DPT.
Tóm lại, trong
khi Singapore khá cởi mở với tiền mã hóa và tài sản ảo, họ lại rất khắt khe
trong việc cấp phép và quản lý rất chặt các nhà phát hành và cung cấp dịch vụ
tiền mã hóa để đảm bảo rằng mọi hoạt động phải tuân thủ pháp luật, qua đó giảm
thiểu khả năng phát sinh gian lận, lừa đảo, lạm dụng từ phía nhà cung cấp. Về
phía người tiêu dùng, nhà chức trách chỉ khuyến cáo mà không có bất cứ biện
pháp ngăn cản hay cam kết trách nhiệm nào.
-----
(1) https://www.businesstimes.com.sg/banking-finance/mas-turns-up-heat-on-crypto-currency-exchanges-and-icos
No comments:
Post a Comment