Bài hôm nay nói về các luận điểm có vấn đề khác của ông Dũng, ngoài vấn đề văn hóa như là một yếu tố phù hợp để Việt Nam theo đuổi mô hình nhà nước kiến tạo phát triển như của Singapore mà tớ đã phê phán ở 2 bài trước.
Theo ông Dũng thì
một điều Việt Nam có thể học hỏi được ở Singapore là họ có đội ngũ hành chính
công vụ tinh hoa để giúp nhà nước định hướng và dẫn dắt phát triển. Ông Dũng
cho rằng muốn quốc gia hùng mạnh phải có bộ máy hùng mạnh; các nước có văn hoá
Đông Bắc Á thường có đội ngũ hành chính công vụ tinh hoa, vì có truyền thống
khoa bảng; và rằng Singapore hay Nhật Bản, Hàn Quốc, Trung Quốc thì đều có bộ
máy hành chính công vụ rất chuyên nghiệp, người tài được tuyển chọn thông qua
khoa bảng, chứ không phải theo thân hữu hay dòng tộc.
Lập luận kiểu
trên rất có vấn đề, có thể bởi do ông Dũng bị gượng ép phải có sự liên hệ với cụ
thể các nước Đông Bắc Á – là nơi được cho là xuất phát mô hình nhà nước kiến tạo
phát triển. Nếu chỉ là tuyển chọn công chức chuyên nghiệp, có trình độ khoa bảng
thì không chỉ và không phải là đặc biệt ở Đông Bắc Á hay Singapore mới có chuyện
đó, mà hãy nhìn rộng ra các nước dân chủ và phát triển để xem người không
chuyên nghiệp có dễ xin được vào làm công chức không hay chỉ cần thân quen, bè
cánh, họ hàng với quan chức nào đó?
Lưu ý rằng ông
Dũng nói như trên cũng có nghĩa là cho rằng bộ máy hành chính công vụ của Đông
Bắc Á vì có truyền thống khoa bảng nên tốt/giỏi hơn, chuyên nghiệp hơn của các
nước khác, kể cả các nước tự do, dân chủ, giàu có khác. Hiển nhiên đây là một sự
nhìn nhận vô căn cứ.
Lẽ ra chỉ cần hiểu,
nói đơn giản rằng đối với Việt Nam hay bất cứ một quốc gia nào từ xưa đến nay muốn phát triển giàu mạnh thì
chuyện hiển nhiên là phải có
một chính phủ (và công chức) liêm chính, chuyên nghiệp, có năng lực điều hành
và định hướng phát triển kinh tế. Mà để điều này xảy ra thì e rằng với Việt Nam
trong thể chế như hiện tại là... hơi bị khó! Đấy mới là vấn đề, chứ không phải
là chuyện Việt Nam không biết tầm quan trọng của chính phủ và công chức có chất
lượng như của Singapore.
Tiếp đến, ông
Dũng chỉ ra một đặc điểm nữa của Singapore mà Việt Nam có thể học hỏi là gần
như toàn bộ sự giàu có của Singapore nằm ngoài Singapore. Không thực sự hiểu rõ
ý này của ông lắm, nhưng dựa vào mạch bài tớ đoán chắc ông muốn nói rằng Singapore
có được sự giàu có như ngày nay là chủ yếu bởi họ đầu tư ra nước ngoài và thu về
lợi nhuận lớn hơn nhiều so với hoạt động kinh tế sinh lợi trong nước.
Lại hỏi Tiến sĩ ChatGPT về Tổng sản phẩm quốc gia (GNP) và Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Singapore. Nó cho biết GNP và GDP của Singapore lần lượt là 389 tỉ và 334 tỉ USD năm 2021. Vì [GNP = GDP + Chênh lệch thu nhập ròng từ đầu tư nước ngoài và chuyển ra nước ngoài] nên suy ra Chênh lệch thu nhập ròng này là = 389 – 334 = 54 tỉ USD, tức chỉ bằng 16% GDP. Nói cách khác, không như ông Dũng nói, phần lớn của cải và sự giàu có của Singapore vẫn được tạo ra ngay trong lòng Singapore, chứ không phải từ đầu tư ra nước ngoài.
Hàm ý của điều này là đầu tư nước ngoài không phải là công cụ chủ yếu để
làm quốc gia giàu mạnh nên Việt Nam đừng có nhân cớ này, nghe lời khuyến cáo
này mà dốc sức đổ tiền của ra nước ngoài, đặc biệt là qua các “quả đấm thép” kiểu Vinashin, Vietnam
Airlines, Viettel hay PVN và các tập đoàn tư nhân thân hữu kiểu Vinfast, với
mong muốn làm giàu nhanh chóng.
Chuyển sang các vấn
đề khác quan trọng hơn, chính xác ra thì là nghiêm trọng hơn rất nhiều.
Ông Dũng vạch ra 3 yếu tố để giúp Việt Nam thúc đẩy công nghiệp hóa theo định hướng mà không phải đi theo cách hỗ trợ mạnh mẽ của Trung Quốc bởi không có được vị thế như của Trung Quốc. Thứ nhất, phải tăng cường vai trò quản lý của nhà nước, phủ nhận những điều phương Tây vẫn nói rằng “nhà nước nhỏ, xã hội lớn” hay “nhà nước quản lý tốt nhất là nhà nước quản lý ít nhất”. Minh họa cho lập luận này, ông trích dẫn ý kiến giáo sư nào đó chỉ ra rằng mọi thành tựu vượt bậc, tạo ra đột phá cho phát triển kinh tế phương Tây đều có nhà nước đứng sau, đều có sự tham gia của nhà nước (như Internet, GPS...). Với kiểu lập luận này, ông Dũng đã đánh đồng một cách sai lầm việc nhà nước (tăng cường) quản lý với nhà nước trực tiếp tạo ra các đột phá (nghiên cứu), các thành tựu.
Hàm ý
rút ra từ đây là nhà nước trực tiếp nghiên cứu, sáng tạo thì cũng tốt thôi,
nhưng đừng vì thế mà... tăng cường quy mô, phình to bộ máy và cường độ can thiệp,
dính dáng của nhà nước! Xin chớ nhầm lẫn tai hại giữa quản lý nhà nước với đầu
tư/nghiên cứu/tham gia trực tiếp vào các hoạt động kinh tế bởi nhà nước.
Yếu tố thứ hai giúp
Việt Nam thúc đẩy công nghiệp hóa, theo ông Dũng, là hỗ trợ nghiên cứu đột phá
bằng nhiều cách, như thông qua nghiên cứu quốc phòng rồi chuyển giao cho dân sự.
Còn yếu tố thứ ba là (xây dựng) đội ngũ hành chính công vụ giỏi.
Có thể nói cả 3 yếu
tố trên đều hiển nhiên là tốt, là cần thiết, nhưng chúng cũng đúng cho hầu hết
mọi nước muốn và đã phát triển, nên rốt cuộc là chẳng cứ phải theo đuổi cái gọi
là mô hình nhà nước kiến tạo phát triển thì mới tạo lập, thúc đẩy được các yếu
tố này, mà hãy cứ tự nhiên như hơi thở để hiểu rằng muốn đẩy mạnh được công
nghiệp hóa, phát triển kinh tế (tri thức) thì phải có nghiên cứu sáng tạo, phải
có sự nhân rộng các thành tựu này, qua một đội ngũ công chức lành nghề. Phương
Tây đã không (cần) phải là những nhà nước kiến tạo, theo lời ông Dũng, để có được
những yếu tố này thì Việt Nam cũng không nhất thiết cứ phải đội cái lốt nhà nước
kiến tạo phát triển để mong làm được việc đó. “Thích thì cứ nhích” thôi, việc
gì phải lôi thôi bày đặt?
(Còn nữa)
No comments:
Post a Comment