(Bài phang tiếp đồng chí Tiến sĩ Lê Xuân Nghĩa)
Gần đây nổi lên vấn đề về cung tiền tăng nhanh so với tăng trưởng GDP tạo rủi ro bong bóng bất động sản và chứng khoán. Nhưng nếu giảm cung tiền thì sẽ ảnh hưởng đến tăng trưởng GDP. Để giải bài toán khó này, đã có một khuyến nghị rất đáng chú ý, đó là phải tìm cách tăng vận tốc (hay vòng quay) tiền để thúc đẩy tăng trưởng GDP mà không phải tăng cung tiền từ Ngân hàng Nhà nước (NHNN).
Tăng vận tốc
tiền để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế
Vận tốc tiền
(velocity of money, V), là thước đo tốc độ trao tay của tiền trong nền kinh tế.
Nói một cách đơn giản, đó là tốc độ mà người dân và doanh nghiệp tiêu tiền.
Một nghiên cứu
cho thấy V ở Việt Nam đã liên tục giảm xuống mức thấp kể từ năm 2011, kể cả năm
2020, cho dù có nhiều giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp và người dân được thực thi
(1). V giảm “cho thấy lượng tiền khổng lồ dường như đã bị mắc kẹt trong hệ tài
chính công với tâm lý e dè trong tiêu dùng của người dân, đã làm tăng trưởng
GDP không như mức kỳ vọng”. Do đó, với lập luận rằng V cao là dấu hiệu của nền
kinh tế lành mạnh (bởi V cao chứng tỏ giao dịch hàng hóa nhanh), nghiên cứu này
khuyến nghị cần gia tăng V để kích thích tăng trưởng.
Phát hiện và khuyến
nghị nói trên xuất phát từ việc áp dụng công thức: Vận tốc tiền (V) x Cung tiền
(M2) = Giá cả (P) x Sản lượng hàng hóa, dịch vụ (Q). Theo đó, khi M2 tăng mạnh
như vừa qua trong khi P và Q tạo thêm ra trong nền kinh tế không tăng mạnh
tương ứng thì đương nhiên là vận tốc tiền V sẽ phải giảm đi.
Tuy nhiên, vấn đề
mà nghiên cứu đặt ra là phải tăng Q. Nhưng cũng từ công thức trên suy ra: Q =
VxM2/P. Như vậy, ngoài V thì Q sẽ còn phụ thuộc vào cả M2 và nhất là P, là đại
lượng mà NHNN không hoàn toàn kiểm soát được. Nói cách khác, không thể chỉ dựa
vào tăng vận tốc tiền V để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Ngoài ra, cần lưu
ý rằng V cao nhiều khi là dấu hiệu của nền kinh tế tăng trưởng nóng và/hoặc
đang có lạm phát cao, chứ không phải là dấu hiệu của nền kinh tế lành mạnh. Chắc
nhiều người vẫn nhớ câu chuyện nước Đức thời lạm phát phi mã cách đây một trăm
năm, khi công nhân lĩnh lương xong là lập tức chạy ngay ra chợ để mua hàng hóa
(tức V rất cao) bởi giá cả tăng chóng mặt từng giờ.
Tăng vận tốc
tiền để giảm cung tiền
Một nghiên cứu
khác cũng cho thấy V đang ở mức rất thấp “so với thời điểm tích cực”. (2) Có lẽ
nghiên cứu này cũng xuất phát từ công thức nói trên nên kết luận rằng “bài toán
và mục tiêu lớn của NHNN hiện nay vẫn sẽ phải thúc đẩy vận tốc của tiền. Khi vận
tốc tiền gia tăng thì cung tiền sẽ giảm".
Nghiên cứu này lập
luận rằng cung tiền M2 tăng nhanh là nguyên nhân đẩy dư nợ tín dụng/GDP lên mức
cao, do đó khi rút bớt tiền thì sẽ gây rủi ro lớn cho nền kinh tế. Nhưng do không
thể giảm mạnh cung tiền nên cần tăng vận tốc tiền V lên để đảm bảo lượng tiền
có đủ cho tăng trưởng kinh tế.
Theo cách trên –
tăng V, giảm M2 – thì có thể làm cho M2xV không thay đổi, và do đó PxQ cũng
không thay đổi (vì M2xV=PxQ). Tuy nhiên, chỉ thế thôi thì chưa đủ để biết được chiều
hướng biến động của sản lượng Q bởi hoàn toàn có khả năng Q thì giảm đi và giá
cả P lại tăng lên để đảm bảo PxQ không đổi.
Vận tốc tiền
giảm nên không cần lo M2 tăng
Một phân tích
khác cũng dựa vào thực tế là V đã giảm đi để đánh giá tác động của M2 lên nền
kinh tế.(3) Phân tích này có thể tóm tắt như sau: V đã giảm đáng kể, và đây là
đặc trưng cơ bản của khủng hoảng, dẫn đến suy thoái hay đình trệ kinh tế. Do
đó, dù M2 tăng mạnh thì cũng không thể có chuyện tiền tràn ngập thị trường.
Có thể suy đoán rằng
ý của bài phân tích này là, do M2xV sẽ không tăng lên nên tiền sẽ không trôi nổi,
thừa thãi trong nền kinh tế và không gây ra bong bóng tài sản. Nói cách khác,
không cần phải lo M2 tăng mạnh khi mà V lại giảm đi.
Cần lưu ý rằng cho
dù M2xV không tăng, nhưng đó không phải là lượng tiền do NHNN bơm ra và đang
lưu thông trong nền kinh tế. Nó là tổng giá trị hàng hóa và dịch vụ tạo ra
trong một thời kỳ (PxQ), theo công thức M2xV=PxQ. Do đó, dù V giảm đi và M2xV
không thay đổi (tăng) thì từ đó cũng không thể kết luận rằng tiền không tràn ngập,
thừa thãi trong nền kinh tế.
-------------
(1) https://saigondautu.com.vn/kinh-te/kich-thich-kinh-te-gia-tang-van-toc-dong-tien-90400.html
(2) https://viettimes.vn/ty-le-du-no-tin-dung-gdp-cao-ngan-hang-nha-nuoc-se-lam-gi-post145164.html
(3) https://baotintuc.vn/kinh-te/ts-le-xuan-nghia-khong-co-chuyen-tien-tran-ngap-thi-truong-gay-bong-bong-tai-san-20210515095744644.htm
No comments:
Post a Comment