Dự thảo Luật quản
lý thuế do Bộ Tài chính soạn thảo có một số quy định liên quan đến việc khoanh
nợ, xóa nợ thuế, tiền chậm nộp và tiền phạt. Bài viết này sẽ phân tích một số bất
hợp lý liên quan đến những điều khoản này trong dự thảo luật.
Điều 83 của dự thảo
luật quy định các trường hợp được khoanh nợ tiền thuế, tiền chậm nộp. Theo đó, người
nộp thuế là cá nhân đã chết hoặc được pháp luật coi là đã chết, mất tích, mất
năng lực hành vi dân sự sẽ được khoanh nợ tiền thuế, tiền chậm nộp.
Đồng thời, điều
69 quy định việc hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế của người được pháp luật coi là
đã chết do người được thừa kế thực hiện trong phần tài sản của người đã chết để
lại hoặc phần tài sản người thừa kế được chia tại thời điểm nhận thừa kế.
Như vậy, dù được
khoanh nợ nhưng khoản nợ thuế của người đã chết, mất tích, mất năng lực hành vi
dân sự vẫn sẽ phải được trả bởi người thừa kế của người này. Nhưng do điều 83
không quy định thời hạn được khoanh nợ và trong thời hạn đó thì người thừa kế
phải thực hiện nghĩa vụ nộp thuế (sau thời hạn đó nếu không thực hiện sẽ bị chế
tài, ví dụ, bị đóng băng mọi giao dịch sang tên tài sản, quyền thừa kế; tài sản
thừa kế bị tịch thu, đấu giá để thực hiện nghĩa vụ thuế…) nên sẽ có trường hợp
người thừa kế sẽ cố tình chây ì, không hoàn thành nghĩa vụ nộp thuế cho những
khoản được khoanh nợ.
Do đó, điều 83 hoặc
các điều khoản liên quan khác cần bổ sung thêm thời hạn khoanh nợ tiền thuế và
chế tài áp dụng khi quy định này bị vi phạm.
Cũng điều 83 (khoản
4) quy định người nộp thuế không còn hoạt động kinh doanh tại địa chỉ kinh
doanh đã đăng ký, không hiện diện tại địa bàn… thì sẽ được khoanh nợ thuế. Về
điều khoản này, cần bổ sung thêm cho rõ rằng chỉ được phép khoanh nợ khi cơ
quan thuế đã làm rõ, nắm chắc được rằng người nộp thuế không còn kinh doanh ở một
địa điểm khác, hoặc không kinh doanh online (sử dụng giấy phép kinh doanh hiện
tại...). Nếu không làm rõ được như vậy thì không được khoanh nợ thuế, và vẫn phải tính lãi
và phí phạt chậm nộp thuế như bình thường.
Điều 85 (khoản 2)
quy định chủ doanh nghiệp tư nhân, cá nhân đã chết hoặc được pháp luật coi là
đã chết, mất tích, mất năng lực hành vi dân sự mà không có tài sản để nộp tiền
thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt còn nợ thì sẽ được xóa nợ tiền thuế, tiền chậm nộp,
tiền phạt.
Quy định như trên
là một lỗ hổng, tạo điều kiện cho, ví dụ, sự thông đồng gian lận hoặc vô trách
nhiệm của cán bộ thuế. Chẳng hạn, trước lúc người có nghĩa vụ nộp thuế chết, mất
tích, mất năng lực hành vi dân sự, người này vẫn đang nợ thuế, vẫn đang có thu
nhập, có tài sản nhưng không chịu nộp thuế và nhận được sự “bỏ qua” hay thờ ơ của
cán bộ thuế trong việc cưỡng chế nộp thuế đúng và đủ. Việc để nợ đọng thuế phát
sinh cho đến lúc người có nghĩa vụ nộp thuế được pháp luật xác định không trả
được như vậy là có trách nhiệm của cơ quan thuế địa phương.
Do đó, nếu muốn
xóa nợ thuế trong trường hợp này thì cần quy định thêm rằng: “Chỉ được xóa nợ
tiền thuế và tiền chậm nộp, tiền phạt thuế khi có đủ căn cứ cho thấy trước đó
cơ quan thuế đã thực hiện đầy đủ và đúng các biện pháp cưỡng chế nộp thuế theo
quy định của pháp luật mà vẫn không thu hồi được thuế và tiền chậm nộp, tiền phạt”.
Khoản 3 điều 85 quy
định được phép xóa các khoản nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt của người nộp
thuế không thuộc trường hợp quy định tại khoản 1, khoản 2 điều này mà cơ quan
quản lý thuế đã áp dụng biện pháp cưỡng chế cuối cùng quy định tại khoản 1 Điều
127 của Luật này, và các khoản nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt này đã
quá mười năm kể từ ngày hết thời hạn nộp thuế nhưng không có khả năng thu hồi.
Điều khoản trên bất
hợp lý vì nếu đã áp dụng tất cả các biện pháp cưỡng chế mà không có khả năng
thu hồi thì không cần phải đợi đến 10 năm mới được xóa nợ thuế, mà cần xóa nợ sớm
nhất có thể để tránh gáng nặng hành chính, nhân lực cho ngành thuế. Tuy nhiên,
cần có thêm điều kiện là chỉ được áp dụng điều khoản này với những khoản nợ thuế
và tiền chậm nộp, tiền phạt phát sinh sau ngày Luật này có hiệu lực. Điều này
là để tránh chuyện hợp pháp hóa hậu quả của, ví dụ, sự vô trách nhiệm và/hoặc
thông đồng của cán bộ thuế với người nộp thuế, dẫn đến nợ đọng thuế kéo dài từ
nhiều năm trước đây dồn lại cho đến tận bây giờ để rồi được đề nghị xóa nợ cho…
nhẹ nợ!
Điều 87 quy định thẩm
quyền xoá nợ tiền thuế, tiền chậm nộp, tiền phạt cho các cấp lãnh đạo từ Thủ tướng
xuống đến cấp cục của Tổng cục thuế, hải quan.
Việc trao thẩm
quyền xóa nợ ở các mức tương ứng với cấp bậc lãnh đạo là điều bất hợp lý. Mặc
dù logic của việc này có thể là những vị lãnh đạo liên quan này chắc chắn sẽ trong
sáng, công tâm, và có trách nhiệm; họ chỉ phê duyệt xóa nợ thuế theo đúng quy định
của pháp luật. Tuy nhiên, nếu vậy thì logic này đòi hỏi các vị lãnh đạo này phải
đọc từng hồ sơ xóa nợ thuế để biết chắc chắn rằng quyết định của mình là đúng đắn,
phù hợp với quy dịnh của pháp luật.
Đương nhiên là với
hàng ngàn cho đến cả hàng vạn hồ sơ xin xóa nợ thuế nằm trên bàn làm việc của từng
vị lãnh đạo này (càng xuống dưới thì càng nhiều hơn) thì việc xem xét toàn diện
và cẩn thận từng hồ sơ là điều không tưởng. Như thế có nghĩa là những vị lãnh đạo
này sẽ lại phải dựa vào, “ủy thác” cho đội ngũ trợ lý, giúp việc “ký nháy”
trình lên để họ chỉ việc ký (mà thậm chí cũng chẳng có thời gian làm chuyện này
nữa). Nói cách khác, việc phân cấp thẩm quyền xóa nợ theo độ lớn của khoản nợ
như đề xuất chỉ là hình thức mà rốt cuộc lại tùy thuộc vào đề xuất của cán bộ
thuế từ cấp cơ sở.
Vậy thì nếu không
thể đặt lòng tin vào trách nhiệm và sự công tâm, trong sáng và ngay thẳng của
cán bộ thuế cơ sở trong việc xóa nợ thuế thì tốt nhất là không quy định việc/thẩm
quyền xóa nợ thuế mà hãy để cho khoản nợ thuế tự động bị xóa bỏ sau một thời
gian nhất định, sau khi cơ quan thuế đã thực hiện mọi biện pháp cưỡng chế thuế,
như tác giả đề xuất liên quan đến khoản 3 điều 85 ở trên.
Nếu muốn làm chắc
hơn thì có thể quy định thêm rằng khoản nợ thuế sẽ bị xóa bỏ sau X tháng/năm,
sau khi cơ quan thuế đã thực hiện mọi biện pháp cưỡng chế thuế, và được xác nhận
bởi khi cơ quan thanh tra thuế (hoặc một cơ quan thanh tra, giám sát độc lập
nào đó của Chính phủ); và/hoặc việc xóa nợ thuế này sẽ được thanh tra/kiểm toán
định kỳ hàng quý/năm…
No comments:
Post a Comment