Nghị quyết 02/2013 ngày 7/1/2013 của Chính phủ ban
hành một số giải pháp tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, hỗ trợ thị
trường, giải quyết nợ xấu. Một trong những giải pháp này là yêu cầu Ngân hàng Nhà nước (NHNN) dành từ
20.000-40.000 tỷ đồng thông qua tái cấp vốn với lãi suất hợp lý và thời hạn tối
đa 10 năm để hỗ trợ cho các ngân hàng thương mại Nhà nước cho vay đối với các
đối tượng để thuê, thuê mua nhà ở xã
hội, cũng như nhà ở thương mại (là nhà có
diện tích nhỏ hơn 70 m2, giá bán dưới 15 triệu đồng/m2). Đối tượng được vay là
những người thu nhập thấp, cán bộ công chức, viên chức, lực lượng vũ trang.
Tuy
nhiên, phải đến ngày 15/5/2013, Bộ Xây dựng và NHNN mới ban hành Thông tư
07/2013 và Thông tư 11/2013 để hướng dẫn thực hiện Nghị quyết 02, trong đó gói 30.000
tỷ lần đầu tiên đề cập đến. Vốn cho gói này là từ các khoản cho vay tái cấp vốn
của NHNN.
Khó khăn thực
thi
Từ
lúc ra đời, gói 30.000 tỷ gặp khá nhiều trở ngại. Đầu tiên, lãi suất cho vay ưu
đãi được xác định là 6%/năm, nhưng sang đến năm 2014 được hạ xuống 5% để cho
phù hợp hơn với tính chất “hỗ trợ” của gói này. Đồng thời, để thúc đẩy thêm tốc
độ triển khai vốn đang diễn ra khá chậm chạp, NHNN cho phép thêm 8 ngân hàng
thương mại cổ phần được tham gia vào gói này bên cạnh 5 ngân hàng ban đầu.
Vẫn
thấy chưa đủ, tháng 8/2014, NHNN ban hành Nghị quyết
61/2014, sửa đổi một số điều của Nghị quyết 02/2013 để mở rộng thêm loại hình bất
động sản và đối tượng được vay gói 30.000 tỷ. Đó là những bất động sản có giá
không vượt quá 1,05 tỷ đồng, và các hộ gia đình có cải tạo, xây dựng mới nhà ở
xã hội.
Tuy vậy, vì lý do này hay lý do khác, đến cuối năm 2015 mới
chỉ có hơn 17.700 tỷ trong gói 30.000 tỷ được giải ngân tuy mức cam kết cho vay
đã đạt 90%.
Bất an
người vay
Đến thời điểm hiện tại, nhiều người “chưng hửng” xen lo lắng
khi được biết việc giải ngân vốn vay ưu đãi từ gói 30.000 tỷ sẽ chấm dứt vào
ngày 1/6 này. Nhiều người đi vay mới chỉ giải ngân được một phần nguồn vốn vay
gói 30.000 đang phải đối mặt với mất khả năng thanh toán khi lãi suất cho phần
dư nợ giải ngân từ sau 1/6/2016 sẽ là lãi suất cho vay thương mại cao hơn nhiều
lãi suất cho vay ưu đãi 5% hiện nay.
Nguồn
cơn
Trước sự hoang mang của dư luận, NHNN chiều tối 11/3 đã
lên tiếng và viện dẫn Thông tư 11/2013 để khẳng định chuyện giải ngân của NHNN sẽ dừng lại khi đã giải ngân hết số tiền tái cấp vốn nhưng tối đa
là 36 tháng kể từ ngày Thông tư này có hiệu lực là điều đã được công bố từ ngay từ đầu.[1]
Tuy nhiên, cần lưu ý là thời hạn 36 tháng trên (đến 1/6/2016) là thời hạn tối đa NHNN giải ngân các khoản cho vay tái cấp vốn 30.000 tỷ đối với các ngân hàng thương mại. Nó không phải là thời hạn cho các ngân hàng thương mại dừng giải ngân với lãi suất ưu đãi cho các khoản vay trong gói 30.000. Hoàn toàn không có điều khoản nào trong Thông tư 11/2013 quy định rằng các ngân hàng thương mại tham gia gói 30.000 tỷ này phải áp dụng lãi suất thương mại cho phần dư nợ giải ngân từ sau 1/6/2016. Chỉ có Khoản 3 Điều 8 của thông tư này mới có quy định liên quan đến lãi suất thương mại, theo đó: “… Dư nợ còn lại của khách hàng tại ngân hàng sau ngày 1/6/2023 được chuyển sang hình thức cho vay bằng nguồn vốn của ngân hàng”. Ngoài ra, Điều 4 thông tư này đã quy định rõ lãi suất cho vay hỗ trợ không vượt quá 6%/năm và thời gian áp dụng lên tới tối đa 10 năm, nhưng không vượt quá thời điểm 1/6/2023.
Vậy, cứ chiểu theo những quy định trên, nếu trong các hợp đồng vay vốn hiện
tại ký giữa ngân hàng thương mại và người vay mua nhà trong gói 30.000 tỷ này
có điều khoản nào quy định rằng phần dư nợ giải ngân sau 1/6/2016 sẽ chịu lãi
suất thương mại thì điều khoản này là không được dựa trên Thông tư 11/2013. Với
người vay đã trót thỏa thuận chịu lãi suất thương mại này thì có phần lỗi của
mình khi không đòi hỏi ngân hàng thương mại ký cho vay phải áp dụng thời hạn
lãi suất ưu đãi dài hơn (tối đa đến 1/6/2023). Với ngân hàng thương mại, sẽ là
có lỗi khi có ai đó đưa ra được bằng chứng rằng ngân hàng thương mại đã cố tình
hiểu sai luật, khi thuyết phục người vay chấp nhận rằng lãi suất ưu đãi dưới hoặc
bằng 6%/năm chỉ được áp dụng cho các khoản dư nợ giải ngân trước 1/6/2016 (với
lý do, ví dụ, NHNN quy định như thế). Nếu có bằng chứng này, người vay tiền có
thể khởi kiện ngân hàng thương mại vì đã cố tình đưa ra thông tin sai lệch gây
thiệt hại cho họ.
Với các hợp đồng cho vay vốn ưu đãi từ gói 30.000 tỷ mà không có điều khoản
nào quy định rằng phần dư nợ giải ngân sau 1/6/2016 sẽ phải chịu lãi suất
thương mại thì dù NHNN sẽ dừng giải ngân các khoản cho vay tái cấp vốn cho ngân
hàng thương mại, các ngân hàng thương mại vẫn phải tiếp tục thực hiện giải ngân
cho người vay với lãi suất ưu đãi (do NHNN công bố vào tháng 12 của năm trước)
cho đến hết thời hạn của khoản vay (nhưng không được quá ngày 1/6/2023, trừ khi
2 bên có thỏa thuận cụ thể nào khác, ví dụ thời hạn khoản vay ưu đãi chỉ là 5
năm tính từ ngày ký hợp động vay vốn ưu đãi, do người vay chỉ muốn vay trong 5
năm mà thôi).
Cũng có các hợp đồng cho vay vốn ưu đãi của một số ngân hàng có quy định rõ
lãi suất trước ngày 2/6/2023 là lãi suất thả nổi theo thông báo của NHNN về lãi
suất cho vay hỗ trợ nhà ở theo Thông tư 11/2013, và sau ngày 2/6/2023 trở đi
thì mới áp dụng lãi suất theo thông báo của ngân hàng đó (một hợp đồng dạng này
đã được đăng trên Vietnamnet ngày 11/3/2016). Nay, nếu những ngân hàng này mà
biện báo rằng vì NHNN dừng giải ngân cho vay tái cấp vốn cho ngân hàng đó nên
họ phải dừng giải ngân lãi suất ưu đãi cho khách hàng mặc dù đã thỏa thuận áp
dụng lãi suất ưu đãi đến tận 2/6/2023 như trong hợp đồng cho vay thì đây là một
hành vi cần được coi là đơn phương phá vỡ hợp đồng. Như đã nói ở trên, Thông tư
11/2013 chỉ nói là NHNN dừng giải ngân tái cấp vốn cho ngân hàng thương mại,
chứ không nói là ngân hàng thương mại phải dừng giải ngân với lãi suất ưu đãi cho
khách hàng kể từ ngày 2/6/2016. Kể cả trường hợp Thông tư 11/2013 có điều khoản
nào đó nói rằng khi NHNN dừng giải ngân tái cấp vốn ưu đãi cho ngân hàng thương
mại nên ngân hàng thương
mại cũng dừng giải ngân vốn vay ưu đãi cho khách hàng, thì ngân hàng thương mại
vẫn có lỗi, do khi soạn thảo và ký kết hợp đồng với khách hàng vẫn đưa
vào điều khoản lãi suất ưu đãi kéo dài đến ngày 1/6/2023. “Bút sa gà chết”,
ngân hàng thương mại phải thực hiện đúng như cam kết trong hợp đồng, chứ không
thể lảng tránh nghĩa vụ, đẩy phần thiệt sang cho người vay được.
Về phía NHNN, họ cũng có những sơ hở, lỏng lẻo trong Thông tư 11/2013. Về
số tiền cho vay theo lãi suất ưu đãi là khoảng
30.000 tỷ (chữ in đậm là nguyên văn trong Khoản 1 Điều 3), NHNN không phân bổ
quota cho từng ngân hàng tham gia, mà chỉ tái cấp vốn sau khi các ngân hàng đã
cho vay ra. Như vậy, sẽ xảy ra trường hợp tổng dư nợ cho vay của các ngân hàng
có thể vượt quá con số khoảng 30.000 tỷ, và do đó sẽ có ngân hàng nào đó bị từ
chối được vay tái cấp vốn từ NHNN cho một (vài) khoản vay với mục đích này, gây
thiệt hại cho họ khi đã trót cam kết cho khách hàng được hưởng lãi suất ưu đãi trong
hợp đồng cho vay.
Quan trọng nhất, Thông tư 11/2013 không hề đề cập đến việc NHNN (giải ngân)
cho vay tái cấp vốn cho ngân hàng thương mại dựa trên những hợp đồng cho vay
gồm nhiều đợt giải ngân theo tiến độ thanh toán của hợp đồng mua bán nhà, có thể
kéo dài sau ngày 1/6/2016. Có lẽ chính vì sự thiếu vắng pháp lý với loại hợp
đồng phổ biến này mà các ngân hàng thương mại tự diễn giải thành NHNN sẽ giải
ngân cho vay tái cấp vốn cho các ngân hàng thương mại dựa trên tổng số vốn ngân
hàng cam kết cho vay ghi trong hợp đồng cho vay (ví dụ, hợp đồng ký năm 2014
cho vay 500 triệu, giải ngân thành 3 đợt, đợt cuối là năm 2017) nên các ngân
hàng này mới cam kết cho khách hàng vay với lãi suất ưu đãi đến tận 1/6/2023 vì
nghĩ rằng NHNN sẽ giải ngân cho vay tái cấp vốn ngân hàng này ngay từ năm 2014
là 500 triệu. Dù đúng hay sai, nhưng thực tế là NHNN dường như đã và đang không
đả động gì đến họ xử lý thế nào với các hợp đồng vay vốn ưu đãi có các đợt giải
ngân kéo dài sang đến sau ngày 1/6/2016, thay vào đó lại đá quả bóng sang cho
ngân hàng với khách hang.
[1] http://baophapluat.vn/chinh-sach/goi-30000-ty-dong-hoa-ra-nguoi-dan-bi-lua-265292.html
No comments:
Post a Comment