https://www.thesaigontimes.vn/318874/don-hang-roi-khoi-viet-nam-do-dich-co-quay-lai.html
Các đợt phong tỏa,
giãn cách nghiêm ngặt để phòng chống Covid-19 đã được tuyên bố nối tiếp nhau
trên nhiều địa phương cả nước. Hậu quả nhãn tiền và thực tế đã có dấu hiệu bắt
đầu xảy ra là sự ngừng trệ sản xuất, đứt gãy chuỗi cung ứng và các đơn hàng của
nước ngoài rời khỏi Việt Nam sang các nước khác, như trong ngành dệt may là một
ví dụ.
Tuy nhiên, các
đơn hàng rời đi đâu, trong bao lâu, liệu có quay trở lại Việt Nam hay không,
khi mà việc phong tỏa, sự đứt gãy chuỗi cung (không chỉ vì Covid-19) cũng đang
diễn ra ở nhiều nước, nhiều nơi trên thế giới?
Chuỗi cung ứng
thế giới cũng đang oằn mình
Mới rồi trên
Reuters có bài viết về sự gặp khó của chuỗi cung ứng thế giới trước hàng loạt
các sự kiện tiêu cực(1). Đó là làn sóng mới của biến chủng Delta của Covid-19
trên toàn thế giới, các thảm họa tự nhiên ở Trung Quốc và Đức, và tấn công mạng
vào các bến cảng biển chính ở Nam Phi. Những sự kiện này hợp sức đẩy chuỗi cung
ứng thế giới vào thế vỡ trận, đe dọa luồng lưu thông dễ tổn thương của nguyên vật
liệu, linh kiện, và hàng hóa tiêu dùng khắp thế giới.
Biến chủng Delta
của Covid-19 đã không chỉ dẫn đến các đợt phong tỏa các thành phố, các nước, mà
còn tạo ra những thách thức không thể ngờ trước đây lên chuỗi cung ứng. Đó là sự
“thay ca” hàng trăm ngàn thủy thủ suy mòn sau những đợt hải hành ròng rã trên
biển mà nay trở nên bất khả bởi phong tỏa, giãn cách như cho thấy trong năm
2020.
Vì vận tải biển vận
chuyển lượng hàng hóa chiếm đến 90% thương mại thế giới nên cuộc khủng hoảng thủy
thủ ảnh hưởng đến nguồn cung của hầu như mọi thứ, từ dầu mỏ, quặng sắt đến
lương thực và hàng điện tử. Sự tắc nghẽn, đứt gãy chuỗi cung ứng toàn cầu thể
hiện rõ nét qua các con số về công suất vận chuyển còn trống của tàu rất nhỏ,
container rỗng hiếm, và tình hình hoạt động (tắc nghẽn) tại một số cảng không mấy
cải thiện, mà mới đây nhất là sự dồn ứ container tại cảng Chicago, gây ra sự
quá tải cho cả ngành đường sắt vận tải container từ cảng như được đưa tin trên
tờ Wall Street Journal (2). Tình hình ách tắc này được dự đoán còn kéo dài đến
quý 4, thậm chí là không thể dự đoán được.
Trong khi đó, lũ
lụt tại Trung Quốc và Đức, những cường quốc kinh tế, đã giáng thêm đòn lên chuỗi
cung ứng thế giới vẫn chưa hồi sức sau các đợt Covid-19 trước đây, gây thiệt hại
cho các hoạt động kinh tế trị giá hàng ngàn tỷ đô la phụ thuộc vào các nước
này.
Ở Trung Quốc, lũ
lụt làm gián đoạn nguồn cung than nhiệt từ các mỏ ở Nội Mông và Thiểm Tây ảnh
hưởng khả năng phát điện từ các nhà máy nhiệt điện đúng vào đỉnh điểm của nhu cầu
điện trong năm vào mùa hè. Còn ở Đức, lũ lụt ảnh hưởng mạnh đến vận tải đường bộ.
Tại Nam Phi, cảng
container Durban, một trong những cảng bận rộn nhất ở châu Phi được xác nhận đã
bị tấn công mạng hôm 22/7, trong khi mạng IT của công ty logistics Transnet SOC
của Nam Phi cũng đã bị tê liệt (3). Những sự kiện này đã làm gián đoạn, dồn ứ
container và linh kiện ô tô tại cảng và kho bãi.
Những sự kiện bất
lợi trên đã gây ảnh hưởng nặng nề đến ngành công nghiệp chế tạo của thế giới, đặc
biệt là ô tô. Hãng Toyota mới đây đã phải ngừng sản xuất tại các nhà máy ở Thái
Lan và Nhật vì thiếu linh kiện.
Giá nguyên vật liệu
thô tăng cùng với giá cước vận tải đã làm tăng chi phí sản xuất các linh kiện,
phụ tùng, máy móc cung cấp cho các hãng chế tạo trên thế giới, đe dọa nỗ lực tiếp
tục sản xuất tại nhiều nơi.
Sự rời đi
và... quay lại tất yếu
Trong khi Hiệp hội
Cảng Trung Quốc công bố tình hình đang còn căng thẳng tại các cảng của mình, họ
cũng tiết lộ một số đơn hàng trong ngành chế tạo của các nước Đông Nam Á, Ấn Độ và các khu vực khác do sự
bùng phát Covid-19, đã chuyển
đến Trung Quốc (1).
Như vậy, việc các
đơn hàng rời khỏi Việt Nam sang tay các nước đối thủ khác như Trung Quốc là điều
tất yếu, khi mà tình hình Covid-19 dường như đã được kiểm soát tốt ở nước này
trong khi lại đang bùng phát và lan truyền với tốc độ chóng mặt ở những nơi
khác, nước khác.
Tuy nhiên, không
nên nhìn nhận hiện tượng này với một sự đau khổ, nuối tiếc, hay dằn vặt. Hãy nhớ
lại thời điểm cao trào thương chiến Mỹ-Trung trước đại dịch. Hàng loạt tin tức
và bài viết cho thấy đã có (ý định) dịch chuyển đáng kể luồng đầu tư và thương
mại từ Trung Quốc sang Việt Nam, tận dụng hoặc như một sự đối phó với các biện
pháp thương mại mang tính trừng phạt của Mỹ lên Trung Quốc.
Thương chiến Mỹ-Trung
và nay là Covid-19 dạy chúng ta một bài học rõ ràng rằng, ít nhất trong không
gian kinh tế và ở mọi thời điểm, cơn bĩ cực của nước này là cơ hội cho nước
khác.
Điều quan trọng
là sự thay đổi dòng chảy đơn đặt hàng này rất có thể chỉ là tạm thời, cho đến
khi có một biến cố khác xảy ra, làm mất cân bằng những yếu tố định hình sự thay
đổi này. Hãng tưởng tượng sau khi đại dịch Covid-19 qua đi (năm 2022?), quan hệ
Mỹ-Trung tiếp tục xấu đi trở lại, còn quan hệ của Mỹ với Việt Nam và các nước
láng giềng tiếp tục nồng thắm thêm. Lúc đó, dù Trung Quốc vẫn là một trong những
cứ điểm đầu tư và chế tạo hấp dẫn nhất trên thế giới nhưng điều này cũng không
thể ngăn một phần đơn hàng sẽ lại rơi vào tay nhà chế tạo Việt (hay Ấn, Đông
Nam Á...).
Trên hết, Trung
Quốc trong trung và dài hạn cũng đang tự mình đánh mất dần những lợi thế cạnh
tranh, như nhân công giá rẻ và hình ảnh hấp dẫn của một người khổng lồ vươn vai
trỗi dậy trong hòa bình, sẽ tạo vô số cơ hội cho các nước láng giềng đi sau như
Việt Nam, nếu chúng ta biết cách nắm bắt.
Với những đối thủ
khác cùng tầm, cuộc đua giành đơn hàng sẽ không diễn ra theo kiểu bài trừ lẫn
nhau. Nền kinh tế thế giới tiếp tục phát triển, sự phân hóa và chuyên biệt ngày
càng sâu thêm trong chuỗi cung ứng sẽ tạo ra cơ hội có tổng lớn hơn 0 cho Việt
Nam và các nước đối thủ của mình.
Tất nhiên, điều
kiện tiên quyết để Việt Nam giành được phần bánh lớn hơn này vẫn phải là khả
năng nắm bắt cơ hội (ngày càng được cải thiện).
-----
(1) https://www.reuters.com/business/global-supply-chains-buckle-virus-variant-disasters-strike-2021-07-23/
(2) https://www.wsj.com/articles/supply-chain-backlogs-turn-chicago-into-new-chokepoint-11627064719?mod=hp_listb_pos3
(3) https://safety4sea.com/cyber-attack-hits-south-african-ports/?__cf_chl_jschl_tk__=pmd_dd6465ba89211c4df14033eae6800832e951db8b-1627107464-0-gqNtZGzNAfijcnBszQii
No comments:
Post a Comment