Ngân hàng Nhà nước
(NHNN) đang dự thảo thông tư quy định về cho vay đặc biệt từ NHNN, Bảo hiểm Tiền
gửi Việt Nam, Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam, và tổ chức tín dụng (TCTD) khác đối
với TCTD được kiểm soát đặc biệt. Lãi suất cho vay đặc biệt là lãi suất ưu đãi
đến mức 0%.
Đáng chú ý trong
dự thảo thông tư trên là quy định cho vay đặc biệt từ các tổ chức nói trên,
ngoài NHNN.
Trước tiên, xét về
cho vay đặc biệt của Bảo hiểm Tiền gửi Việt Nam. Tổ chức này cho vay đặc biệt hỗ
trợ thanh khoản với TCTD khi TCTD mất khả năng chi trả trong thời gian TCTD được
kiểm soát đặc biệt. Tương tự, Bảo hiểm Tiền gửi cho vay đặc biệt với công ty
tài chính, quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô có nguy cơ mất khả
năng chi trả. Bảo hiểm Tiền gửi cũng cho vay đặc biệt để hỗ trợ phục hồi với
công ty tài chính và quỹ tín dụng nhân dân, tổ chức tài chính vi mô theo phương
án phục hồi đã phê duyệt.
Việc cho vay các
đối tượng như trên lẽ ra không phải là chức năng và nhiệm vụ của Bảo hiểm Tiền
gửi. Nhưng nếu NHNN đã muốn như vậy thì hãy coi đó là chức năng, nhiệm vụ bổ
sung của nó. Điều đáng nói ở đây là, nguồn
tiền cho vay đặc biệt của Bảo hiểm Tiền gửi là từ Quỹ dự phòng nghiệp vụ của nó,
chứ không phải là nguồn tái cấp vốn từ NHNN như lẽ thông thường cần phải có nếu
NHNN muốn Bảo hiểm Tiền gửi đảm đương thêm/hộ những chức năng và nhiệm vụ mà lẽ
ra là của NHNN.
Cụ thể hơn, Quỹ dự
phòng nghiệp vụ của Bảo hiểm Tiền gửi được hình thành từ các nguồn sau: Tiền
thu phí bảo hiểm tiền gửi hàng năm; Thu nhập từ hoạt động đầu tư nguồn vốn tạm
thời nhàn rỗi; Các khoản tiền bảo hiểm không có người nhận theo quy định; Số tiền
còn lại (nếu có) từ việc thanh lý tài sản của tổ chức tham gia bảo hiểm tiền gửi
theo quy định; Chênh lệch thu chi tài chính còn lại hàng năm sau khi trích lập
Quỹ đầu tư phát triển và Quỹ khen thưởng, phúc lợi theo quy định; và Thu nhập từ
các khoản cho vay đặc biệt đối với các tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt.(1)
Như vậy, theo quy
định, Quỹ dự phòng nghiệp vụ của Bảo hiểm Tiền gửi hoàn toàn không có nguồn
thu/bổ sung, cấp phát từ NHNN. Nguồn thu chính của nó là từ tiền thu phí bảo hiểm
do TCTD nộp. Do đó, khi Bảo hiểm Tiền gửi cho vay đặc biệt đối với TCTD thì Quỹ
dự phòng nghiệp vụ của nó sẽ hao hụt tùy theo mức độ cho vay đặc biệt này. Và
như vậy cũng có nghĩa là nguồn tiền có sẵn để đề phòng và chi trả bảo hiểm tiền
gửi cho người gửi tiền sẽ hao hụt tương ứng.
Đó là chưa kể thiệt
hại thông thường cho Bảo hiểm Tiền gửi (không xét đến chuyện TCTD được Bảo hiểm
Tiên gửi cho vay nhưng không có khả năng sống sót, dẫn đến mất vốn), khi phải
cho vay với lãi suất ưu đãi đến 0% so với nếu tiền trong Quỹ này được đầu tư
vào các sản phẩm khác như trái phiếu Chính phủ, tuy lãi suất cũng thấp nhưng
còn cao hơn nhiều so với lãi suất 0%.
Dẫu quy định hiện
thời (trong Thông tư 20/2020/TT-BTC) yêu cầu Bảo hiểm Tiền gửi cho vay đặc biệt
phải đảm bảo nguyên tắc không được làm ảnh hưởng đến khả năng chi trả bảo hiểm
tiền gửi cho người gửi tiền, nhưng vấn đề là làm sao xác định chỉ được cho vay
bây nhiêu và bây nhiêu cần phải giữ lại trong quỹ để phòng trường hợp hữu sự,
và làm sao biết được là khi hữu sự thì con số đó có đủ để chi trả cho người gửi
tiền mà không bị vỡ quỹ?
Trong khi đó, hạn
mức của việc chi trả tiền bảo hiểm tiền gửi – sứ mệnh chính của Bảo hiểm tiền gửi
– thì vẫn còn rất thấp; cơ quan chức năng vẫn còn đắn đo chuyện tăng hạn mức
này. Và thực tế là sau nhiều năm thì hạn mức này mới chỉ được điều chỉnh tăng từng
bước, gần đây nhất là 75 triệu đồng (năm 2017), lên mức... đề xuất hồi năm 2020
là 125 triệu đồng (không rõ bao giờ sẽ thành thật), mặc dù ai cũng nhận thức rõ
rằng hạn mức cao hơn là một sự đảm bảo tốt hơn, một sự cam kết mạnh mẽ hơn của
Chính phủ để bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền.
Tất nhiên là nếu
trường hợp xấu như vỡ quỹ của Bảo hiểm Tiền gửi có xảy ra thì NHNN chắc sẽ phải
can thiệp và hỗ trợ chứ không thể bỏ mặc nó tự xoay xở. Nhưng nếu là vậy thì
sao NHNN không quy định thêm trong dự thảo rằng NHNN sẽ tái cấp vốn cho Bảo hiểm
Tiền gửi khi cần? Nhưng nếu quy định thêm như vậy thì rốt cuộc NHNN đâu cần sự
tham gia của Bảo hiểm Tiền gửi? Nói cách khác, vẫn chưa thấy có lý do hợp lý để
đưa Bảo hiểm Tiền gửi vào trong dự thảo thông tư này.
Tương tự như vậy
khi xét đến sự tham gia của Ngân hàng Hợp tác xã Việt Nam trong cho vay đặc biệt
với TCTD. Nguồn cho vay đặc biệt lấy từ Quỹ bảo đảm an toàn hệ thống quỹ tín dụng
nhân dân – cũng được hình thành tự phí trích nộp của Ngân hàng Hợp tác xã và
các quỹ tín dụng nhân dân thành viên, chứ không phải từ NHNN.
Và cũng như vậy
là việc TCTD khác cho vay đặc biệt đối với TCTD được kiểm soát đặc biệt. Nguồn
vốn cho vay đặc biệt cũng là của riêng của TCTD cho vay đặc biệt mà không thấy
nói gì đến trách nhiệm bồi thường, bổ sung, bù đắp của NHNN đối với TCTD cho
vay.
Tóm lại, NHNN cần
quy định rõ nếu Bảo hiểm Tiền gửi, Ngân hàng Hợp tác xã, và các TCTD khác có
tham gia cho vay đặc biệt theo chỉ đạo của NHNN thì nguồn vốn cho vay phải là từ
NHNN mà không được động chạm gì đến nguồn vốn của riêng các tổ chức này, để đảm
bảo chúng hoạt động bình thường đúng với sứ mệnh và chức năng mà chúng được tạo
ra. Ngoài ra, cũng cần quy định rõ khi nào, trong hoàn cảnh nào thì cần sự tham
gia của những tổ chức này vào việc cho vay đặc biệt, mà không phải là NHNN trực
tiếp đảm trách theo đúng chức năng mà luật pháp quy định cho NHNN.
(1) http://www.div.gov.vn/Default.aspx?tabid=296&CtrName=detail&CatID=18&ArticleId=8007
No comments:
Post a Comment