https://cafef.vn/sot-dat-chung-quy-chi-tai-tien-nhieu-20210402094327019.chn
Sốt đất đang diễn ra hầu như trên khắp các địa phương, từ Bắc vào Nam. Đã có nhiều lý do được đưa ra để cố gắng giải thích cho cơn sốt đất lần này – cách cơn sốt gần đây nhất đến cả chục năm.
Một số lý do nổi
bật là chính sách tiền tệ nới lỏng, tâm lý thị trường, thông tin quy hoạch và hạ
tầng, sự thổi giá của môi giới bất động sản, và thậm chí là tâm lý bầy đàn
v.v...
Tạm gác lại lý do
về tiền tệ, các lý do nêu trên thực ra thì ở đâu và năm nào cũng có nên có quy
cho chúng là tội đồ của cơn sốt hiện nay thì e rằng là hơi khiên cưỡng, dù
không thể phủ nhận là chúng cũng hợp sức góp phần tạo ra cơn sốt này.
Quay lại với lý
do tiền tệ. Giống như nhiều nước trên thế giới trong cuộc chiến với Covid-19,
Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã khá mạnh tay nới lỏng chính sách tiền tệ của mình,
hạ lãi suất điều hành tới 3 lần trong năm 2020, đồng thời tiến hành các biện
pháp hỗ trợ khác như khoanh nợ, giãn nợ, giữ nguyên phân loại nợ... để không
làm ảnh hưởng đến dòng chảy tín dụng vào nền kinh tế. Kết quả là, như đồ thị dưới
đây cho thấy, lãi suất hiện nay ở Việt Nam là thấp nhất trong hàng chục năm
qua.
https://cafef.vn/sot-dat-chung-quy-chi-tai-tien-nhieu-20210402094327019.chnLãi suất thấp hơn và thấp nhất, điều kiện vay cũng được châm trước, nới lỏng đáng kể nên dễ hiểu là đã và sẽ có nhiều người tiếp cận được nguồn vốn cho vay “hào phóng” từ hệ thống ngân hàng. Xin minh họa chuyện này bằng một trường hợp mà tôi được chứng kiến. Một ông chủ trang trại chăn nuôi được một ngân hàng giải ngân cho vay “chăn nuôi” đến hàng chục tỷ đồng, mặc dù người này vẫn đang ăn nên làm ra, không hề thiếu vốn và cũng chỉ đang duy trì quy mô như cũ, thậm chí còn thừa tiền để mua một vài bất động sản từ năm trước sang đến đầu năm nay.
Vì chăn nuôi là một
trong những lĩnh vực ưu tiên nên khoản vay hàng chục tỷ đồng này chỉ có lãi suất
đâu như 4,5%/năm. Đáng nói hơn là ông chủ này không dùng số tiền vay ngân hàng
vào mở rộng đàn hay đầu tư vào cơ sở vật chất của trang trại (vì không cần) mà
đem một phần cho vay lại một doanh nghiệp thân hữu với lãi suất 12%/năm và phần
khác thì tiếp tục đổ vào bất động sản.
Qua ví dụ trên để
thấy sẽ có nhiều trường hợp tương tự, dù có thể lãi suất khoản vay có thể không
được ưu ái đến độ như vậy. Nói cách khác, với một mặt bằng lãi suất thấp kỷ lục
trong nhiều năm kèm với điều kiện ngân hàng cho vay dễ dãi, xét duyệt phần lớn
chỉ là hình thức, một lượng tiền lớn hơn nhiều so với sức hấp thụ của nền kinh
tế thực (GDP tăng trưởng quanh quẩn 3-4% năm qua và quý I năm nay) đã và sẽ còn
tiếp tục chảy vào những lãnh địa vốn luôn là những thỏi nam châm hút các khoản
tiền... thừa! Những lãnh địa đó không gì khác ngoài chứng khoán và bất động sản.
Điều này thì đã và đang được chứng minh qua những con số “hoành tráng” liên
quan đến 2 thị trường này thời gian qua, và cả thời kỳ tăng trưởng nóng và sốt
đất chục năm về trước (2008-2011).
Khi tiền thừa,
tràn ngập nền kinh tế thì cả những tài sản phòng ngừa rủi ro khác như vàng và
USD cũng có cơ hội lớn để tăng giá, bởi tiền nhiều sẽ thổi bùng lạm phát và kỳ
vọng lạm phát, góp thêm vào tâm lý xa lánh nội tệ. Và điều này hiện cũng đang
diễn ra khá đúng với kịch bản, dù các cơ quan chức năng luôn nhấn mạnh có chủ ý
rằng lạm phát quý 1 năm nay là thấp nhất trong nhiều năm!
Như vậy, không có
gì là quá khi nói tội đồ chính của cơn sốt đất hiện nay (và nói chung là các
cơn sốt đất, sốt chứng khoán...) chính là tiền vừa nhiều vừa rẻ vừa dễ dãi.
Trước các cơn sốt
này và những rủi ro nó mang lại cho nền kinh tế, cũng như những điều “mắt thấy
tai nghe” như nói ở trên, tôi đồng ý với luồng ý kiến cho rằng lãi suất hiện không phải là nút thắt của nền
kinh tế nữa, và NHNN không nên tìm cách hạ thêm lãi suất chỉ để đáp ứng một một
yêu cầu rất chung chung, mơ hồ, thiếu căn cứ là lãi suất Việt Nam hiện vẫn còn
cao, cần hạ xuống nữa để hỗ trợ doanh nghiệp và thúc đẩy tăng trưởng...
Mà chắc cũng
không cần phải vận động hay kêu gọi NHNN thay đổi cách nhìn/lập trường về lãi
suất như hiện nay nữa bởi áp lực lạm phát hầu như chắc chắn sẽ tăng mạnh từ các
yếu tố nội tại cũng như từ nước ngoài trong phần còn lại của năm và sang đến
năm sau. Lúc đó, dù không muốn nâng lãi suất thì NHNN cũng không còn công cụ hữu
ích nào, ngoài những công cụ hành chính, nếu có, nhưng phần lớn lại không thuộc
phạm vi kiểm soát của NHNN, và trên thực tế cũng chẳng có mấy tác dụng trong việc
hạ nhiệt giá cả, giảm lạm phát.
Tất nhiên là
ngoài công cụ vĩ mô là lãi suất điều hành để kiểm soát các thị trường mang tính
đầu cơ như bất động sản và chứng khoán, NHNN vẫn còn các công cụ hành chính
khác, nếu muốn, chẳng hạn như khống chế cho vay để đầu tư vào bất động sản theo
kiểu như nếu vay mua trên một căn nhà thì khoản cho vay tối đa sẽ giảm dần, và
tỷ lệ với thu nhập khai báo của người vay. Tuy nhiên, để làm được điều này thì
cần phải có sự tích hợp, liên thông về dữ liệu cho vay bất động sản và thu nhập
giữa các ngân hàng để theo dõi hạn mức cho vay từng cá nhân, doanh nghiệp – là
điều mà chắc còn mất nhiều năm nữa mới có thể làm được, nếu muốn.
Tương tự như vậy
là các chính sách thuế khóa liên quan đến bất động sản. Tuy hữu dụng ở một số
nước trong việc chống sốt nhà đất (Trung Quốc hoặc Singapore) nhưng vì một số
lý do nên các giải pháp này chắc chỉ có thể có mặt ở Việt Nam sau nhiều năm nữa,
với giả thiết là các bên có liên quan đều không muốn có sốt đất.
Tóm lại, “tiền đồ” của cơn sốt đất hiện nay chắc chắn sẽ phụ thuộc vào thời điểm và mức độ đảo chiều chính sách tiền tệ của NHNN, được dự báo là sẽ không cách quá xa hiện tại (nhưng với mức độ không quá mạnh và quá nhanh, cùng với cách mà NHNN hạ lãi suất trong năm 2020).
No comments:
Post a Comment